Guleman (Elazığ) ofiyoliti manto peridotitlerinin kökeni

Abstract

Guleman Ofiyoliti Elazığ'ın 80 km güneydoğusunda, Güneydoğu Toros kuşağında yer alır. Ofiyolitin birimleri tabandan tavana doğru; manto peridotitleri, bantlı gabro, izotropik gabro, bunları kesen tekil diyabaz dayklar ve levha dayk karmaşığıdır. Manto peridotitleri ve dünit bantları içinde podiform kromitit yatakları bulunur. Manto peridotitleri dünit bantları içeren serpantinleşmiş harzburjitlerden oluşmuştur. Harzburjitler esas olarak olivin ve ortopiroksenden oluşmuştur. Ortopiroksenlerin içinde eksolüsyon lamelleri şeklinde klinopiroksenlere rastlanmaktadır (%2'den daha az). Bu kayaçlarda %5'ten daha az oranda spinel bulunmaktadır. Manto peridotitlerine ait bu kayaçların tüm kayaç analizlerinde SiO2 içeriği %40.24-44.46, MgO içeriği ise %42.70-44.98 aralığında değişmektedir. Bu veriler manto peridotitlerindeki kısmi ergime derecesinin yüksek seviyede olduğunu gösterir.Mineral kimyası analizlerinde spinellerdeki Al2O3 (%10.04-19.67) ve TiO2 (%0.02-0.06) oranı bu peridotitlerin SSZ peridotiti olduğunun bir göstergesidir. Kayaçlardaki spinelin Cr# peridotitin kısmi ergime derecesini belirten önemli bir göstergedir. %62.66-79.61 aralığında değişen Cr# ve %38.30-53.30 aralığında değişen Mg# dikkate alındığında, kayaçların yüksek derecede kısmi ergimeye uğradıkları ve yayönü peridotitleri oldukları görülür. Klinopiroksenlerdeki Al2O3 miktarı %0.52-1.23 arasında değişmektedir. Klinopiroksenlerdeki ölçülen diğer anaoksitler ve Mg# dikkate alındığında peridotitlerin yayönü harzbujitleri alanına düştüğü görülmüştür. Tüm bu verilerin ışığında, Neo-Tetis'in güney kolunun Geç Kretase'de kuzeye doğru dalımı sonucu oluşan yitim zonu üzerindeki ortamda oluşmuş Guleman Ofiyoliti'nin manto peridotitleri ileri derecede (%30-43) kısmi ergimeye uğramış yayönü peridotitleridir.Anahtar Kelimeler: Elazığ, Ofiyolit, Guleman, Manto Peridotitleri, Harzburjit, Mineral Kimyası

Guleman Ophiolite is situated in Southeast Taurus Belt, about 80 km to the southeast of Elazığ. The main lithologies of ophiolite are, from bottom to top; mantle peridotites, layered gabbros, isotropic gabbros, singular diabase dykes which cuts them and sheeted dykes. Mantle peridotites and dunite lenses contain podiform chromitite horizons.Mantle peridotite is composed of serpantinized harzburgites containing dunite lenses. Harzburgites are mainly consist of olivine and orthopyroxene. Clinopyroxenes figure as exsolution lamellas in orthopyroxenes (less than 2%). These rocks consist of spinel less than 5%.Whole rock analyses shows that content of SiO2 and MgO varies range of 40.24-44.46%, 42.70-44.98% respectively. These values prove that mantle peridotites' partial melting degree is high.Spinels' Al2O3 and TiO2 content varies range of 10.04-19.67% and 0.02-0.06% respectively. These data prove mantle peridotites are SSZ type. Cr# value of spinel is a very important indicator to define partial melting degree of peridotite. Cr# and Mg# values range from 62.66-79.61% and 38.30-53.30% respectively prove high partial melting degree of forearc type peridotites. Clinopyroxene's Al2O3 value varies between 0.52-1.23%. They exhibit forearc type harzburgites when Al2O3, other major oxides and Mg# values of clinopyroxene are compared.Mantle peridotites of Guleman Opholite have extensive partial melting degree (30-43%), formed SSZ zone occuring from southern branch of Neotethys was subducted to the north during Late Cretaceous.Key Words: Elazığ, Ophiolite, Guleman, Mantle Peridotites, Harzburgite, Mineral Chemistry