Batılılaşma açısından Tanzimat dönemi Türk romanı

Abstract

Tanzimat, ana çizgileriyle siyaset, cemiyet ve edebiyat alanlarında göstermiş olduğu değişmeler ve gelişmelerle Türk hayatında önemli bir yer teşkil eder. Tanzimat edebiyatı, Batı edebiyatını örnek alarak varlığını sürdürür. Edebiyattaki değişim Batı'ya, özellikle Fransız edebiyatına, yöneliktir. Sanat anlayışında Doğu ile Batı arasında kalan yazarlar yaşadığı ikilemi eserlerine de yansıtır. Bu sebeple edebiyatımız Doğu ? Batı kültürleri arasında kalır. Batılı gibi düşünmelerine rağmen Doğulu gibi yaşayan sanatçılar zamanla eski edebiyattan uzaklaşırlar.Tanzimat dönemi romanlarının ana konusunu ?Batılılaşma? oluşturur. XIX. Yüzyılda Osmanlı toplum yapısında meydana gelen değişiklikler Türk insanını büyük ölçüde etkilemiştir. Bu süreçte romanın üstlendiği işlevi dikkate almak gerekir. Batı'dan alınan roman türü, çağdaşlaşmanın araçlarından biri olarak kullanılmaya başlanmıştır. Romanı bir eğitim ve Batılılaşma aracı sayan Tanzimat romancıları, bir taraftan Doğu değerlerine bağlı kalarak Batılılaşmak isterken, diğer taraftan Batılılaşmayı Batıya ait değerlere yöneliş olarak ele alıyorlardı. Bu nedenle yazarlar bir ?kültür ikilemi? arasında kalmışlardır. Bu süreçte hem devlet yapısında hem de toplumun kültürel değerlerinde değişmeler olmuştur. Özellikle ahlak yapısında, insan tipinde, eğitim sisteminde, âdetlerde, zevkte ve sosyal alanda önemli ikilikler ortaya çıkmıştır.Anahtar Kelimeler: Tanzimat, Batılılaşma, Edebiyat, Roman, Toplum,

Tanzimat has an important place in Turkish life because of the changes and developments which occurred in politics, society and literature. Tanzimat Literature exists by taking Occidental Literature as its model. The Literal changes are aimed at the Occident, especially French Literature. The authors, stuck between the Orident and the Occident, reflect their dilemma to their works, too. Therefore, our literature is between Oridental and Occidental cultures. The artist who think the same as Western people but live like Eastern people grow distant from the old literature in the course of time.The main theme of Tanzimat novels is ?Occidentalization?. The changes in Ottoman social structure in XIX. Century affect Turkish people on a large scale. The function which novel undertakes in this period should be taken into consideration. The novel taken from the Occident begins to be used as a means of modernization. Tanzimat novelists, who regard novel as a means of eduction and occidentalization, not only want to become Occident while being devoted to Oriental values but also accept occidentalization as inclining towards Oriental zalues at the same time. Therefore, autors have a ?cultural dilemma?. In this process, changes occur in both state structure and society?s cultural values. Dilemmas occur especially in morals, sorts of individuals, eduction system, traditions, enjoyment and social life.Key Words: Tanzimat, Occidentalization, Literature, Novel, Society