Eskişehir`de azotlu gübre tüketimi, meydana getirdiği toprak kirliliği, sorunlar ve çözüm önerileri

Abstract

Bu çalısmada, 2000-2005 yılları arasında Eskisehir merkez ve ilçelerinde azotlu(N) gübre tüketimi ve ilde yetistirilen bitkilerin ekilis ve tüketmesi gereken azotlu gübremiktarı ile yer altı sularının nitrat iyonu ile kirlenmesi arasındaki iliskiler incelenmistir.Çalısmanın sonuçlarına göre, 2000-2005 yıllarını kapsayan dönemde ortalamakullanılan N'lu gübre miktarı 20.845 ton, ilde ihtiyaç duyulan miktar ise 54.790 ton'dur.?lde birim alanda tüketilmesi gereken azotlu gübre miktarı 141.8 kg N ha-1 iken,tüketiminin 54 kg N ha-1 olduğu belirlenmistir.Eskisehir ili ve ilçelerinde % 26'lık kalsiyum amonyum nitrat (KAN) vediamonyumfosfat gübresi en fazla tüketilen gübreler olmustur. En fazla ekilisi olanbitkiler ise buğday, arpa, sekerpancarı olarak tespit edilmistir. Mikroklima özelliğigösteren ve taze soğan, domates, hıyar, taze fasulye ve yaprağı yenen (marul, ıspanak)sebzeleri yetistiren Mihalgazi ve Sarıcakaya ilçelerinde ise aynı dönem içerisinde enfazla sırasıyla amonyum sülfat ve % 26'lık KAN gübreleri tüketilmistir.Yer altı sularındaki nitrat (NO3) içeriği 2005-2006 yılları için ortalama 9,5-300mg/l arasındadır. 2005 yılında alınan su örneklerinin % 53'ünün, 2006 yılında ise %40'ının NO3 bakımından, Dünya Sağlık Örgütü'nün bildirdiği, sulardaki sınır değer olan45 mg NO3/l sınırının üzerinde bulunduğu belirlenmistir. Su örneklerindeki NO3değerlerinin, hayvancılık isletmeleri ile yoğun gübre kullanan isletmelerde yüksekolduğu tespit edilmistir.Anahtar Kelimeler: Azotlu gübreler, nitrat yıkanması, nitrat kirliliği, Eskisehir

In this study, the data on the consumption of nitrogenous (N) fertilizer andcommnly grown plants in Eskisehir and its rural areas during 2000-2005 weredetermined and the relation between N fertilizer consumption and contamination ofunderground water with nitrate ion (NO3) were emphasized.It has been found that average annual usage of nitrogenous fertilizer amount is20.845 tone, the necessity of it is 54.790 tone. While the necessity of it is 141.8 kg Nha-1, the annual nitrogenous fertilizer consumption is 54 kg N ha-1 is found.It has been obtained that 26 % ammonium nitrate (A.N.) anddiammoniumphosphate are the most highly consumed fertilizers and most commonlygrown plants are wheat, barley and sugarbeet in Eskisehir. In the same period, firstammonium sulfate and then 26 % A.N. are the most commonly consumed fertilizers inMihalgazi and Sarıcakaya where onion, tomatoe, cucumber, bean and the vegetablessuch as spinach, cos lettuce are grown and have micro climate features.In 2005-2006, the nitrate (NO3) in underground water is approximately between9.5-300 mg/l. It has been obtained that the 53 % of water samples which was analysedin 2005 and the 40 % of water samples analysed in 2006 have been contaminated withNO3 over 45 mg/l limit that was declared by World Health Organization. It has beendetermined that the contamination has been pretty high in stockbreeding companies andthe companies that use fertilizers are used intensively.Key words: Nitrogenous fertilizers, nitrate leaching, nitrate contamination, Eskisehir.