Serebrovasküler hastalıklarda diürnal değişim ve risk faktörleri ile ilişkileri

Abstract

İnme gelişmiş ülkelerde ölüm nedenleri arasında üçüncü, sakatlık ve özürlülükyapmada birinci nedendir. Hastane başvurularında ve sağlık harcamalarında önemlibir yer tutan hastalık grubudur. Literatürde, inmenin gün içi sabah ve öğledensonraki saatlerde daha sık gelişmekte olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur.İnmenin güniçi, mevsimsel görülme sıklığına etki eden önlenebilir risk faktörlerinintespiti ve gerekli önlemlerin alınması önemli bir sağlık sorununun çözümünekatkıda bulunabilir. Bu çalışmada kliniğimize müracaat eden inme hastalarının inmeoluşum saatleri, hastalardaki inme için risk faktörleri ve arasındaki ilişkileraraştırılmıştır.Çalışmamıza alınan 418 hastanın ortalama yaşı 66, en küçüğü 23, en büyüğü95 yaşındaydı. . Hastaların 198'i (% 47,4) kadın, 220'si (% 52,6) erkekti.. Kırkhasta 45 (% 9,6) yaşın altında, 378 hasta 45 (% 90,4) yaş ve üzerindeydi. Alltmışbeş(%15,9) hastanın ailesinde inme öyküsü vardı. Hipertansiyon 301 (% 73,2) hastada,Diabetes Mellitus 97 (% 24,4) hastada, kalp hastalığı144 (% 34,4) hastada vardı..Kalp hastalıkları içinde en sık AF (73 hasta, % 17,5) vardı. Sigara konusunda bilgiedinebildiğimiz 334 hastanın 153'ü (% 45,7) sigara kullanıcısıydı. Karotis dopplerUSG yapılan 291 hastanın, 219'unda (% 75,3) değişik oranlarda darlık veya intimalkalınlaşma vardı. Üçyüzyirmidokuz (%78,7) hastanın LDL-Kolesterol düzeyinebakıldı. Bu düzey 174 (% 43,6) hastada 130 mg/dl'nin üzerindeydi.Üç saatlik dilimlere ayrılarak incelendiğinde, güniçi inme oluşumunda ikipikin var olduğu bir ritim saptanmıştır. Birinci ve daha büyük pik, sabah erkensaatlerde (saat 0600- 0900), daha küçük ikinci pik öğleden sonra (saat 1200- 1500)görüldü. Mevsimsel olarak inme görülme sıklığına baktığımızda, kış mevsimindeinmenin daha fazla görüldüğünü saptadık.Hastalarda risk faktörleri ile inme görülme saatleri veya mevsimleri arasındaistatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunamadı( P < 0,05). Belirgin sabah piki ve dahaküçük öğleden sonra pikinin, endojen ve eksojen faktörlere bağlı oluşabileceğiöngörüldü. İnme için önemli önlenebilen risk faktörlerinden HT ve AF'nin deendojen ve eksojen faktörlerden etkilendiği bilinmektedir. İnmenin pik yaptığıerken sabah ve öğleden sonraki saatlerde önleyici tedavide kullanılan antikoagulan,antiagregan, antihipertansif tedavilerin maksimum etkinliği hedef alınmalıdır. Buamaçla ilaç alımı için akşam saatleri tercih edilebilir. İnme tedavisinin zamanındave etkin yapılabilmesi için, birinci basamak sağlık kuruluşları, acil servis üniteleri,nöroloji klinikleri ve trombolitik tedavi üniteleri inmenin pik yaptığı saatlerde dahahazır hale getirilebilinir.Anahtar kelimeler: İnme, Risk faktörleri, Güniçi ve mevsimsel ritim.

Stroke is the third common causes of death and first common causes ofdisability/morbidity in developed countries. It is a group of diseases occupyingsignificant amount of hospital admissions and health budgets in industrializedcountries. In the literature, there are studies revealing that stroke is occurred mostlyin morning and afternoon hours in daytime. Determining modifying circadian andseasonal risk factors that effect stroke frequency and taking precautions againstthose could help solving an important health problem In this study, stroke onsettimes, risk factors for stroke and their relations were researched in stroke patientsadmitted to our clinic.Mean age of 418 patients was 66, the youngest one was 23 and the oldest onewas 95 years old. A hundred and ninety-eight of the patients (47.4 %) were female,220 of them (52.6 %) were male. Forty patients were under the age of 45 (9.6 %)and 378 patients were 45 or older (90.4 %). Family history of stroke was present in65 (15.9 %) patients. There were hypertension in 301 (73.2 %) patients, DiabetesMellitus in 97 (24.4 %) patients, hearth diseases in 144 patients (34.4 %). AF (73patients, 17.5 %) is the most common one among the hearth diseases. A hundredand fifty-three patients (45.7 %) were smoker among 334 patients who could bequestioned about the smoking. Among 291 patients in whom carotid Dopplerultrasound was performed, 219 (75.3 %) patients had varying degrees of stenosis orintimal thickening. LDL-Cholesterol levels were studied in 329 patients (78.7 %).This level was over 130 mg/dl in 174 (43.6 %) patients.A diurnal rhythm with two peaks was detected in stroke onset when a day wassubdivided into three hours periods. First peak which is the higher one wasobserved in early morning hours (0600- 0900), second peak which is the lower onewas observed in afternoon hours (1200- 1500). When we analyzed the seasonalvariations, we detected that stroke is observed more during the winter.There was not any statistically significant association between the risk factorsand stroke onset hours or seasons (P < 0, 05). We presumed that prominent morningpeak and a lower afternoon peak were could be originated from endogenic andexogenic factors. HT and AF among the modifiable stroke risk factors are alsoknown to be influenced from endogenic and exogenic factors Maximum efficacyfrom the preventive treatments such as anticoagulative, antiaggregant andantihypertensive therapies must be targeted in early morning and afternoon hours inwhich the stroke onset peaks were observed. For this aim, night hours could bepreferred for taking these drugs. In order to treat the stroke in time and effectively,primary healthcare units, emergency rooms, neurology clinics and thrombolytictreatment units could be rearranged to be ready for the hours in which the strokepeaks occur.Keywords: Stroke, Risk factors, Diurnal and seasonal rhythm.