Siklofosfamid nedenli hematoksisite üzerine karvakrol` ün sitoprotektif etkileri

Abstract

Siklofosfamid (CP) klinikte kanser ve non-malignant hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılan alkilleyici sitotoksik bir ilaçtır. CP'nin antitümoral etkinliği yüksek dozda kullanılabilmesine bağlıdır. Ancak yüksek doz CP kan ve kemik iliği toksisitesine neden olmaktadır. CP'ye bağlı hematoksisite, kan dokusunda lipit peroksidasyonunun artışıyla yakından ilişkilidir. Bu çalışmada deneysel olarak oluşturulmuş hematoksisitede uçucu yağların temel bileşeni olan ve antioksidan özellikleri bilinen karvakrol' ün (Car) kan ve kemik iliğinde olası koruyucu etkilerini saptamak amaçlandı. Çalışmamızda, Sprague-Dawley cinsi 91 adet erkek sıçan her grupta 7 hayvan olacak şekilde 13 gruba ayrılmıştır (kontrol, 50, 100 ve 150 mg/kg CP; 0.5 mL zeytinyağı; 5 ve 10 mg/kg Car; 50+5, 100+5 ve 150+5 mg/kg Car; 50+10, 100+10 ve 150+10 mg/kg CP+Car). CP ile birlikte Car verilen gruplarda Car uygulamasına CP uygulamasından 3 gün önce başlandı ve deney sonuna kadar devam edildi (6 gün). 4. gün hayvanlar tekrar tartıldı, CP dozları hesaplandı ve CP+Car birlikte verildi. Sadece CP verilen gruplarda CP uygulamasından üç gün sonra anestezi yapıldı. Böylece 4. ve 7. günlerde hayvanlardan anestezi altında intrakardiyak kan alımı yapıldıktan sonra sıçanların femurundan kemik iliği dikkatlice alındı. Periferik kan hücreleri ve kemik iliği çekirdekli hücreleri kan sayım cihazında sayıldı. İntraperitonal CP uygulaması doz artışına paralel olarak sırasıyla lökosit (%59, 77, 86), trombosit (%9, 30, 35) ve kemik iliği çekirdekli hücre sayılarını (%58, 82, 94) azalttı. CP ile birlikte 5 ve 10 mg/kg Car verilen deney gruplarındaki lökosit, trombosit ve kemik iliği çekirdekli hücre sayılarının sadece CP verilen gruplara göre önemli bir oranda arttığı görüldü (p<0.001). CP nedenli myelosupresyon ve hematoksisitenin önlenmesinde 10 mg/kg Car 5 mg/kg Car'e göre daha koruyucu olmuştur. Verilerimiz, Car dozunun belirli oranlarda değiştirilmesiyle, artan CP dozuna karşı daha güçlü bir koruyucu etkinliğin sağlanabileceğini düşündürmektedir. CP nedenli hematoksisitenin önlenmesinde Car' ün farklı dozlarını içeren çalışmaların yapılması gerektiğini düşünmekteyiz.Anahtar kelimeler: Siklofosfamid, hematoksisite, karvakrol, sitoprotektivite, sıçan.

Cyclophosphamide (CP) is an alkilating agent used in clinics to treat malign and non malign diseases. The antitumor activity of the drug depends on the dose of administration whereas the higher doses cause blood and bone marrow toxicity. The hematoxicity of CP is closely linked to increase in lipid peroxidation of blood. The aim of this study is to test protective effect of carvacrol (Car) which is the main component of volatile lipids showing an antioxidant activity on blood and bone marrow. In this study there were 91 male Sprague-Dawley rats used, rats were divided into 13 groups each consisting 7 animals; (control, 50, 100 and 150 mg/kg CP; 0.5 mL olive oil; 5 and 10 mg/kg Car; 50+5, 100+5 and 150+5 mg/kg Car; 50+10, 100+10 and 150+10 mg/kg CP+Car). In groups which Car was administrated with CP, Car therapy alone was started 3 days earlier and continued till the end of the experiment (6 days). On 4th day animals were weighed again the relative doses of CP was calculated and CP was given together with Car. In groups which receive CP alone, anesthesia was given 3 days after CP administration. On days 4 and 7 blood was taken intracardiacally under anesthesia and then femur was disected carefully. Peripheric blood cells and bone marrow nucleated cells were counted on blood counter. Intraperitoneal CP administration reduced dose dependantly leukocyte (%59, 77, 86), thrombocyte (%9, 30, 35) and bone marrow nucleated cells (%58, 82, 94). In groups where CP was adminisrated together with 5 ve 10 mg/kg Car leukocyte, thrombocyte and bone marrow nucleated cell numbers were significantly increased (p<0.001) compared to cell numbers of the groups where CP was given alone. 10 mg/kg Car was better than 5 mg/kg Car at preventing CP related myelosuppresion and hematoxicity. These results show that Car doses can be increased relative to the CP dose to reach a stronger protective effect. We think there should be further experiments in which different doses of Car will be used to prevent CP related toxicity.Key words: Cyclophosphamide, hematoxicity, carvacrol, cytoprotectivity, rat.