İlköğretim kurumlarında toplam kalite yönetiminin uygulanabilirliği

Abstract

ÖZET Yönetim alanındaki gelişmeler eğitim örgütlerinin yapı ve işleyişinde değişene neden olmaktadır. Bu nedenle, çağdaş ve bilimsel gelişmeleri eğitim sistemine uyarlamak ve bu amaçla eğitim kurumları için gerçekçi politikalar oluşturmak büyük önem taşımaktadır. Eğitim sisteminde ilköğretim kurumları büyük öneme sahiptir. Eğitimde nitelikli insan gücü yetiştirmek, evrensel standartları yakalamakla, geleneksel eğitim anlayışından çok yönetimi daha etkili ve verimli kılan, katılım ve işbirliğini öngören, inşam merkeze alan bir yönetim anlayışını benimsemekle mümkündür. Bu doğrultuda, Toplam Kalite Yönetimi (TKY), çağdaş ve demokratik ilkeleri, eğitim kurumlarının yönetim sistemine sunmaktadır. Bu düşünceden hareketle, ilköğretim kurumlarındaki yönetsel ve örgütsel sorunların çözümünde TKY yaklaşımından yararlanılabileceği varsayılmıştır. Bu bağlamda, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına dayanılarak, TKY ilkelerinin ilköğretim kurumlarında uygulanabilirliğinin saptanması araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırmada varolan durumu saptamayı amaçlayan `Tarama` (survey) yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Eskişehir il merkezinde bulunan 102 ilköğretim okulunda 1998-1999 öğretim yılında görev 843 öğretmen oluşturmaktadır. Bu evren iki alt evrene (il merkezine yakın olan ilköğretim okullar - il merkezinden uzakta bulunan ilköğretim okullar olarak) ayrılmıştır. Bu alt evrende yedişer ilköğretim okulu random yöntemiyle seçilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen anket kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde; denek görüşlerinin ilgili değişkenler açısından farklılaşıp farklılaşmadığının gözlenmesi amacıyla Khi-kare (X2) tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonuçlan, deneklerin, okul yöneticilerini, TKY'nin öngördüğü ilkeler esas alınarak belirlenen; okulun yönetim yapısı, insan kaynağının yönetimi ve liderlik, okulun kültürel yapısı, okul işletmesi boyutlarında genel olarak yeterli bulduklarım göstermiştir. Bu bulgular ışığında, eğitim örgütlerinin yönetim sistemine kalite yerleştirme çalışmalarına önem verilmesi, okul yöneticilerine ve öğretmenlere hizmetöncesi ve hizmetiçi eğitimlerinde TKY uygulamalarıyla ilgili bilgi ve beceriler kazandırılması önerilmiştir.

Ill ABSTRACT New development in administrative field causes new changes in structure and function of educational organizations. Therefore, it is very important to adapt contemporary and scientific developments to the educational system and construct realistic policies for the educational institutions. Training the qualified human power in education is only possible with catching up the universal standarts which makes the adminisration more effective, which gives uttermost importance to cooperation, which puts human in the centre. In this regard Total Quality Management (TQM), presents the comtemporary and democratic principles to the administrative system of the educational institutions. At this point, it was assumed that it can be benefitted from TQM approach in solving the administrative problems in educational institutions. In this context, based on the perceptions of the primary school teachers the study is aimed to detect the applicability of the TQM principles in educational institutions. The study was done through survey method. The field of the study is consisted of 843 teachers working in 102 primary schools during 1998-1999 term. This field was divided into two subfield (urban primary schools - suburban primary schools). Seven schools were randomly chosen from each subfield. The data of the study was collected through the questionnaire prepeared by the researcher. The questions were grouped in four categories regarding the principles of TQM: Administrative structure of the school, management of the human resources and leadership, cultural structure of the school, school budget. The data were analyzed through Chi-squre technic to see if the thoughts of the subjects differentiate regarding the related varietes. The results of the study show that the subject see the school directors efficient enough in the discussed dimensions. In the light of these findings, it should be given importance to the quality settlement studies in educational institutions and it is suggested that the school directors and teachers be trained regarding the TQM applications in pre and in- service trainings.