Dişi tavşanlarda (oryctolagus cuniculus) genital organlarının postnatal morfolojik gelişimi üzerinde araştırmalar

Abstract

- 29 - ÖZET Bu araştırmada tavşanlarla dişi genital organlarında postnatal dönemde meydana gelen bası morfolojik değişimler incelendi. Dişi. tav şanlar 0-3, 3-6 aylık ve 6 aydan büyük olmak üzere 3 gruba ayrıldı. Anatomik ve Histolojik özellikleri incelemek için toplam 30 adet dişi tavşan kullanıldı. Araştırmanın ana bulguları şunlardır : 1- 0-3, 3-6 ve 6 Aylıktan büyük yaş gruplarında belirgin fark lılıklar kaydedilmiştir. 2- Dişi tavşanlarda genital organlara ait morfometrik veriler literatürlerde bildirilenlerle paralellik gösterdiği gibi bazı veriler de daha düşük bulunmuştur. Bu durum ırk, beslenme ve yetiştirme şart ları gibi faktörlere.bağlı olabilir. 3- Ovarium ağırlıkları ile vücut ağırlıkları arasındaki korelas yon katsayısı, r = 0,95 olup bu değer + l'e çok yakın olduğu için de ğişkenler arasındaki bağıntı mükemmeldir. 4- Sağ ve sol ovarium 'un her ikisi de colon descendens hizasın da olup ergin tavşanlarda ovarium üzerinde gözle görülebilen follieuli ovarici vesiculosi'ler bulunmaktaydı. 5- Fimbria ovarica'lar ergin tavşanlarda oldukça gelişmiş olup bursa ovarica'lar açık durumdaydı. 6- Tersiyer folliküllerde cumulus oophorus birkaç sütun halinde stratum granulosum'a dayanmaktaydı.30 - 7- Bir kısım tersiyer folliküller içerisinde birden fazla oocyte' e rastlandı. 8- Yassı epitel hücreli primordial folliküller kümeler halindeydi. 9- Antrumu oldukça genişlemiş ve bol serbest hücre içeren atretik folliküllere 3-6 ve 6 aydan büyük gruplarda rastlandı. 10- Zona pellucida her zaman P.A.S. pozitif bulundu. 11- Üterus'un iç dairesel kas tabakası dış uzunlamasına kas taba kasından daha kalındı, 12- Cervix uteri* ler çift olup kaim bir median bölme ile birbir lerinden ayrılmışlardı. 13- Vagina *nın tunica muscularis'i üterus'un kas tabakasına göre daha az gelişmiştir. 14- Vagina ile vestibulum vagina arasında hymen görülmedi. 15- Özellikle ergin grupta clitoris gelişmiş ve belirgindi. 16- Pudendum femininum labium pudendi majus ve labium pudendi minus 'lara sahipti.

- 31 - SUMMARY In this study, some morphological changes on genital organs of female rabbits during postnatal development were investigated.Rabbits were divided into three groups in terms of their ages. These groups were 0-3, 3-8 months and older than 6 months of age. In order to examine anatomical and histological changes 30 rabbits were used. The main findings are as follows : 1- Obvious differences were recorded in the groups of 0-3, 3-6 months and older than 6 months of age group. 2- Morphometric data that belong to the genital organs of fema le rabbits were usually analogical reported in references, and also some data were found lower than in references. These differences may be caused by race, breeding and feeding conditions. 3- The correlation coefficient between ovary weights and body weights was r = 0,95 and due to this value was very close to + 1, the connection between the variables was excellent. 4- Both of right and left ovary were at the same level of colon descendens and there were folliculi ovarici vesiculosi on the ovary of adult rabbits. 5- In adult rabbits fimbria ovarica was developed well and bursa ovarica was open. 6- Trabecular attachents of the cumulus oophorus to. the follicular wall were observed in the tertiary follicles.- 32 - 7- More than ons oocytes were encountered in some tertiary follicles. 8- Primordial follicles with squamous epithelial cells were observed to be as cluster. 9- Atretic follicles that has large antrum and abundant free cells were observed in the 3-6 and older than 6 months of age groups. 10- Zona pellucida was found P.A.S. positive everytime. 11- Inner circuler muscle layer of uterus was thicker than outer longitudinal muscle layer. 12- There were double cervix uteri that seperated by a thick median septum. 13- Tunica muscularis of vagina was less developed than muscular layer of uterus. 14- Hymen was not observed between vagina and vestibulum vaginae. 15- Clitoris was observed as developed and defined especialy in adult rabbits. 16- Pudendum femininum has two labia named as labium pudendi ma jus and labium pudendi minus.