Enfeksiyöz Bursal Hastalık (IBD; Gumboro Hastalığı) virusu ile enfekte edilmiş hindi embriyolarında makroskobik ve mikroskobik değişimler

Abstract

46 6. ÖZET Bu çalışma, enfeksiyöz bursa! hastalık virusu (infectious bursal disease virus: ÎBDV) tavuk izolaîına karşı, sarı kese (SK) ve allantois boşluğu (AB) inokulasyon yolları ile, hindi embriyolarının duyarlı olup olmadıklarının saptanması ve başta bursa Fabricius (BF) olmak üzere, dalak, timus, karaciğer, böbrek, iskelet kasları ve chorioallantoic membranda (CAM) meydana gelen morfolojik değişimlerin ortaya konulması amacıyla yapılmıştır. Çalışmada 178 embriyolu hindi yumurtası ve virüsün 28. tavuk embriyosu pasajı kullanılmış, hazırlanan viral süspansiyondan kuluçkanın 13. gününde SK'ye ve 15. gününde AB'na 0.1 mi dozunda inokulasyon yapılmıştır. İnokulasyonun 3. gününden itibaren enfekte ve kontrol grubu embriyolardan örnekler alınmıştır. Alınan embriyoların vücuî ağırlığı, but uzunluğu ve but genişliği kaydedildikten sonra, sistematik nekropsileri yapılarak BF ve dalak ağırlıkları tek tek tartılmış ve diğer iç organlarla birlikte % 10'luk formalin solüsyonunda tesbiî edilmiştir. Bilinen yöntemlerle hazırlanan 5 fim kalınlığındaki kesitler, Hematoxylin ve Eosin (H.E.), gerekli görülenler ise Van Gieson ve Giemsa ile boyandıktan sonra ışık mikroskobunda incelenmiştir. Deneme gruplarında embriyo ölümleri özellikle inokulasyonun 3- 7. günlerinde (15-19. kuluçka günleri) şekillenmiş ve SK'ye inokulasyon yapılan deneme grubunda % 20, AB'na inokulasyon yapılan grupda ise % 17 olarak bulunmuştur. Her iki deneme grubunda da enfekte embriyo, BF ve dalak ağırlıkları, inokulasyonu izleyen 3-6. günler arasında kontrol grubuna oranla yüksek bulunmuş, but uzunluğu ve but genişlikleri ise47 inokulasyonun 3. gününden son kuluçka gününe kadar kontrollerin altında kalmıştır. İstatistiksel olarak, her iki deneme grubunda da enfekte ve kontrol embriyo vücut ağırlık ortalamaları arasında oluşan fark, belirtilen günlerde (AB deneme grubunda 2. grup hariç) önemli (P<0.05) bulunmuştur. BF ağırlıkları ise yine anılan günlerde, SK 7. ve AB deneme grubunda 1. grupda anlamlı (P<0.05) olmuştur. Dalak ağırlık ortalamaları hiç bir grupda anlamlı bir farklılık oluşturmamış; but uzunluğu ve but genişliği ise sadece birkaç grupda önemli (P<0.05) bulunmuştur. Gerek SK ve gerekse AB'na inokulasyon yapılan deneme grubunda makroskobik lezyonlar, inokulasyonu izleyen 3-8. günler arasında daha şiddetli seyretmiş, karın bölgesinde ve çene altında subkutan ödem, diîfuz konjesyon, göğüs ve but kasları, ayak parmaklan, kanatlar ve serebral bölgede peteşiyal ve ekimotik kanamalar, karaciğerde mozaik benzeri çizgilerle karakterize nekroz, dalakta büyüme, böbreklerde konjesyon, BF'da peribursal ödem ve serozada peteşiyal kanamalar ile CAM'da konjesyon olarak tespit edilmiştir. Mikroskobik incelemelerde, hastalığın spesifik lezyonları özellikle BF'da şekillenmiştir. Enfekte BF'larda primer plika ve lenf foliiküilerinin, kontrollere kıyasia geç ve yetersiz sayıda şekillendiği izlenmiştir. Kuluçkanın 15-21. günlerinde her iki deneme grubunda plikaiarda şiddetli kanama, ödem ve heterofil lökosit infiltrasyonu saptanmış, 22-27. kuluçka günlerinde ise folliküllerde piknoz ve karyoreksis ile karakterize BF'un atrofisi gözlenmiştir. Dalak ve timusta kanama; karaciğerde subkapsular koagulasyon nekrozu, mononuklear hücre ve heterofil lökosit infiltrasyonu; böbreklerde intersitisyel dokuda kanama, heterofil lökosit infiltrasyonu ve tubulus

48 epitellerinde piknoz ve karyoreksis; kaslarda kanama, ödem ve kas hücrelerinde nekroz, gözlenen önemli mikroskobik lezyonlar olmuştur. Ayrıca kalp kası ve akciğerde konjesyon; kursak, bezli ve kaslı mide mukozasında kanama ve serozada konjesyon; CAM'da epitel hücrelerinde hidropik dejenerasyon, subepitelyal tabakada ödem ve heterofil lökosiî infilîrasyonu dikkati çekmiş, lezyonların bu organlarda daha hafif şekillendiği gözlenmiştir. Sonuç olarak, bu çalışma ile hindi embriyolarının, IBDV'unun tavuk izolaîı ile enfekte oldukları ortaya konulmuş ve hastalığın spesifik lezyonlarının başta BF olmak üzere birçok iç organda şekillendiği ve AB'na kıyasla, SK'ye inokulasyon yapılan deneme grubunda daha şiddetli olduğu tespit edilmiştir. 7. SUMMARY The objectives of this study were to determine the susceptibility of turkey embryos to chicken isolate of infectious bursal disease virus (IBDV) administered by yolk sac (YS) and allantoic cavitiy (AC) inoculations, and to examine the morphological changes occurred particularly in the bursa of Fabricius (BF), spleen, thymus, liver, kidneys, skeletal muscles and chorioallantoic membrane (CAM). A hundered-sevenîy-elghî ©mbryonaîed turkey eggs and 28th passage of the virus from chicken embryo were used in the study. Doses of 0.1 mi from the viral suspension were inoculated into YS on the 13th day and into AC on 15th day of incubation. Sampling of embryos from the infected and control groups was started on the third day postinocuiation. Body weights, rump lengths and widths of embryos were recorded, and systematic necropsy was performed.49 Weights of BF and spleen were determined and the tissue samples were fixed in 10 % formalin solution together with other internal organs. The sections 5 fim in thickness prepared by standard methods were stained with Hematoxylin and Eosin (H.E.), and in some cases with Van Gieson and Giemsa, and were examined under the light microscope. Embryo deaths in the trial groups were occured particularly between 3rd and 7th days of inoculation (15-1 9th days of incubation) and the proportions of death were 20 % in YS inoculated group and 17 % in AC inoculated group. The weights of infected embryos, BF and spleen in both trial groups were higher than control group between 3rd and 6th days following inoculation. Rump lengths and widths of trial groups were lower than the control group from the third day of noculation to the last day of incubation. Except for the second group n AC trial group, the differences in the mean body weights of the nfected and control embryos for the days mentioned in the both trial groups were statistically important (P<0.05). BF weights for the same period were statistically important (P<0.05) for the 7th group of YS and the first group of AC trial group. The differences in mean spleen weights was not important in any group whereas the differences in mean rump length and width were important (P<0.05) in some groups. Macroscopic lesions in both YS and AC inoculated groups were more severe between 3rd and 8th days following inoculation. Subcutaneous oedema and diffuse congestion in abdominal region and under the mandible, petechial and ecchymotic haemorrhages in the muscles of breast and thigh, toes, wings and cerebral region, necrosis in liver, which were characterized with mosaic like lines, enlargement of5 0 spleen, congestion in kidneys, peribursal oedema and petechial haemorrhages on serosa of BF, and congestion in CAM were determined. Microscopical examination have shown that the specific lesions of the disease were primarily located in BF. Compared to control groups, the formation of primary plicae and lymphoid follicles in the infected BF were delated and their number were low. Atrophy of BF characterized by pyknosis and karyorrhexis in lymphoid follicles between 22th and 27th days of incubation was observed whiie severe haemorrhage, oedema and heterophil leucocyte infiltration in plicae between 15th and 21th days of incubation in both trial groups were determined. The main microscopic lesions were haemorrhages in spleen and thymus; subcapsular coagulation necrosis, mononuclear cell and heterophil leucocyte infiltration in the liver; pyknosis and karyorrhexis in the epithelial cells of tubules, heterophil leucocyte infiltration and haemorrhage in the interstitial tissue of the kidneys; necrosis in cells, haemorrhage and oedema in the muscle tissues. Furthermore, slowly forming and midly advancing lesions such as congestion in the heart muscle and the lung ; mucosal haemorrhage and serosal congestion in crop, proventriculus and gizzard; hydropic degeneration in epithelial cells, oedema and heterophil leucocyte infiltration in the subepithelial layer of CAM were observed. In conclusion, the findings of the study revealed that turkey embryos were susceptible to chicken isolate of IBDV. Specific lesions of the disease were formed in many of the internal organs, but particularly in BF the lesions were marked. The lesions were stronger in YS inoculated trial group compared to AC inoculated group.