İhvan-ı Safa risalelerinde kötülük problemi

Abstract

Kötülük problemi, Din Felsefesi Bilim Dalı'nın ilgilendiği temel problemlerden birisidir. Bu problemin temeli, varlık âlemindeki çeşitli kötülüklerin, her şeyi bilen, her şeye gücü yeten, mutlak adalet ve iyilik sahibi bir Tanrı'nın varlığı ile çeliştiğine dair iddiadır. Bu iddia, Tanrı'nın varlığını reddeden ateistler, O'nun varlığı veya yokluğunu bilmemiz imkânsızdır diyen agnostikler ile O'nun varlığı konusunda şüphe içerisinde kalan septiklerin temel dayanaklarından birisidir.Bu çalışmada, Kindi ve Farabi ile birlikte İslam Felsefesinin ilk temsilcilerinden sayılan İhvan-ı Safa'nın kötülük problemine bakış açısı ve onun çözümüne yönelik önerdiği çözüm yolları ele alınmıştır. İhvan-ı Safa'ya göre, her şeyi yoktan var eden, mutlak ilim, kudret, hikmet ve iyilik sahibi, ezeli ve ebedi olan, hiçbir şeye muhtaç olmayan ve her şeyin kendisine muhtaç olduğu bir Tanrı vardır. Bu âlem ve içindeki her şey, Tanrı tarafından yaratılmıştır. Bu âlemin yaratılışında ve düzeninde hiçbir problem yoktur. Bu âlemde var olan her şey, olması gerektiği zaman, mekân ve şekilde var olmuştur. Bazı zamanlarda, bazı tikel varlıkları olumsuz etkileyen sınırlı sayıdaki birtakım gelişmeler, tümelin yararına olduğu için, kötülük olarak değerlendirilip sorumluluğu Tanrı'ya yüklenemez. İnsanların özgür iradeleriyle işledikleri kötülüklerin sorumluluğu ise, bu kötülüğe sebep olan kişilere aittir. Bu tür kötülükler, ahirette failleri cezalandırılarak, mağdurları ise ödüllendirilerek telafi edilecektir.Anahtar Kelimeler: İhvan-ı Safa, Tanrı, Âlem, İyilik, Kötülük, Tümel Varlık,Tikel Varlık.

The problem of evil is one of fundamental problems in Religious Philosophy. The problem originates from the idea that claims evil in the universe invalidates the existence of the God who is omniscient, omnipotent and wholly good. This has been the base reference for atheists denying existence of the God, agnostics claiming impossibility of proving existence or nonexistence of the God and sceptics which are in doubt about the existence of the God.In this study, we discuss perception of Ikhwan-ı Safa on the evilness problem and their proposal to handle it. Ikhwan-ı Safa are known as the first Islamic philosophes beside al Kindi and al Farabi. According to Ikhwan-ı Safa, there exists a God who created everything from the nonexistence, who is omniscient, omnipotent and whally good, who is eternal and perpetual, who need not anything but everything is in need of him. Everything in this universe is created by the God. There is no problem in the creation and regulation of the universe. Everything which exists in the universe came to existence at a time, space and form as it should be. Some happenings at different time points affecting particular beings negatively cannot be evaluated as evil thus the God cannot be blamed as those happenings are beneficial to the universal beings. The responsibility of the evil behaviors belongs to the people causing them as people behave evil on their free decisions. Such evil behaviors are to be compensated afterlife by punishing the people performing them and by rewarding the victims.Key Words: Ikhwan al Safa, God, Universe, Goodness, Evilness, Universal, Particular