Akkaraman koçların serum testosteron düzeylerinde ve spermatogenesisindeki mevsime bağlı değişikliklerin araştırılması

Abstract

1. ÖZET Bu çalışma Akkaraman koçların serum testosteron düzeyleri ve spermatogenesisindeki mevsime bağlı değişiklikleri araştırmak amacıyla yapılmıştır. Bu araştırmada mezbahaya kesilmek üzere getirilen 14-18 aylık, 120 Akkaraman koç kullanıldı. Koçlardan elektroejakülatörle sperma alındı. Alınan spermada miktar, motilite, yoğunluk ve anormal spermatozoon oranlan belirlendi. Vena jugularisten alınan kan örnekleri 5000 rpm'de 10 dak. santrifüj edilerek serumları çıkarıldı. Derin dondurucuda -20°C'da saklanan serumlardan Coated Tube RIA metoduyla testosteron miktarı tayin edildi. Testis ve cauda epididymisten doku örnekleri alındı. Bunlardan histolojik kesitler hazırlanarak incelendi. Seminifer tubul çaplan oküler mikrometre ile ölçüldü. Yıl içerisindeki en yüksek ortalama sperma miktarı, spermatozoon motilitesi, spermatozoon yoğunluğu ve testosteron değerleri sırasıyla 1.11±0.03 mi, %84.66±1.01, 3.21±0.07xl09/ml ve 6.35±0.16 ng/ml ile Eylül ayında bulunurken en yüksek seminifer tubul çapı ise 211.80±2.19 jam ile Ekim ayında tespit edildi. Bu parametrelere ilişkin en düşük değerler ise sırasıyla 0.56±0.03 mi, %63.32±0.99, 2.03±0.06xl09/ml, 2.69±0.08 ng/ml ve 132.30±1.59 um ile Şubat ayında bulundu. Sperma miktan, spermatozoon motilitesi, spermatozoon yoğunluğu, testosteron düzeyi ve tubul çaplarının sonbaharda en yüksek, kış mevsiminde ise en düşük düzeyde olduğu tespit edildi. Bu parametreler yönünden mevsimler ve aylar arasında gözlenen farklılıklann istatistiki açıdan önemli (p<0.05) olduğu görüldü.Sperma miktarı, spermatozoon motilitesi, spermatozoon yoğunluğu, testosteron düzeyi ve tubul çaplan arasında dört mevsimde de önemli (pO.Ol, p<0.05) düzeyde korelasyonlar tespit edildi. Sonbahar mevsiminde en aktif olmak üzere, spermatogenesisin yıl boyunca devam ettiği ancak testisin histolojik yapısında sonbahar ile diğer mevsimler arasında bazı farklılıkların olduğu görüldü. İlkbahar, yaz ve kış mevsimlerine göre sonbaharda hem mitotik hem de meyotik bölünmelerin arttığı görüldü. Spermatogonia, primer ve sekunder spermatosit ile yuvarlak ve uzamış spermatidlerin Ağustos ortalarında artmaya başladığı, Eylül-Kasım ayları boyunca tam bir artış olduğu ve Aralık ayı itibariyle de azalmaya başladığı tespit edildi. Sertoli ve Leydig hücre yoğunluğunun ise mevsime bağlı farklılıklardan etkilenmediği tespit edildi. Cauda epididymisteki olgun spermatozoon yoğunluğunun da mevsimlere göre farklılık gösterdiği ve sonbahar mevsiminde bir artış olduğu gözlendi. Sonuç olarak; Akkaraman koçlarda spermatolojik özelliklerin ve testosteron miktarının aylardan ve mevsimlerden bariz olarak etkilendiği ve koçların çiftleşme mevsimi olan sonbaharda ise bu özelliklerin dölverimini müspet yönde etkileyecek şekilde ve maksimum düzeyde iyileşme gösterdiği kanısına varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Koç, Spermatolojik Özellikler, Testosteron, Spermatogenesis, Mevsim.

2. ABSTRACT This study was conducted to investigate the seasonal changes in serum testosterone levels and spermatogenesis in Akkaraman rams. In this investigation, 120 Akkaraman rams, which were brought to the slaughterhouse for slaughter and whose ages ranged between 14-18 months, were used. Semen was collected by an electroejaculator. Volume, motility, concentration and rate of abnormal spermatozoa were determined in collected semen. Blood samples were taken from jugular vein and centrifuged at 5000 rpm for 10 min. After centrifugation the serum samples were allowed. The amount of testosterone was determined by coated tube RIA method using the serum stored at deepfreeze at -20°C. Tissue samples were taken from testes and cauda epididymides. Histological trimes were prepared in these tissues and examined. Diameters of seminiferous tubule were measured by the ocular micrometer. While the highest values of semen volume, sperm motility, sperm concentration and testosterone were determined as 1.11 ±0.03 ml, 84.66±1.01%, 3.21±0.07xl09/ml and 6.35±0.16 ng/ml respectively, in September, the highest values of diameters of seminiferous tubule were found as 211.80±2.19 um in October. The lowest values of these parameters were determined as 0.56±0.03 ml, 63.32±0.99%, 2.03±0.06xl09/ml, 2.69±0.08 ng/ml and 132.30±1.59 um respectively, in February. Semen volume, sperm motility, sperm concentration, amount of testosterone and diameters of seminiferous tubule reached their maximum levels in autumn and their minimums in winter. Variations of these parameters between months, seasons were statistically significant (p<0.05).There were significant (p<0.01, p<0.05) correlations among semen volume, sperm motility, sperm concentration, amount of testosterone and diameter of seminiferous tubule during four seasons. Spermatogenesis was maintained throughout the year, being the most effective in autumn, but some variations were seen in the structure of testis between autumn and the other seasons. Both mitotic and meiotic divisions increased in autumn compared to the spring, summer and winter. Spermatogonia, primary and secondary spermatocytes, round and elongated spermatids began to increase in middle August, full increases occurred during September-November and began to decline in December. Sertoli and Leydig cell concentrations were not affected by the seasonal changes. Spermatozoa concentration in the cauda epididymides was affected by the seasonal changes and it increased during autumn. In conclusion, spermatological characters and amount of testosterone in Akkaraman rams were affected significantly by changing months and seasons and these features had a positive effect on fertility and showed the most improvement especially in autumn, which is the breeding season for rams. Keywords: Ram, Spermatological Characters, Testosterone, Spermatogenesis, Season.