19. yüzyılda harput`un sosyal ve dini yapısı

Abstract

Harput, hem Selçuklular döneminde hem de Osmanlı Devleti döneminde, önemli bir bölgedir. Medeniyetlerin ve birçok devletin bulunduğu ve sahip olmaya çalıştığı Harput bölgesinde, Osmanlı döneminden itibaren bir gerileme ve arka planda kalma söz konusudur. Bunun temel nedeni ise Tanzimat dönemi ile birlikte ülke genelinde yaşanan ve uygulanan yeniliklerin, Harput'ta çeşitli sebeplerle uygulanamamasıdır. Osmanlı döneminin başlangıcında, Diyarbakır'a bağlı olan Harput, belli bir dönem bu kazanın gölgesinde kalmış ancak buna rağmen Osmanlı Devleti'nin ekonomisine büyük katkı sağlamıştır.Harput, hem eğitim hem ticaret hem de kültürel bakımlardan, Müslüman ve gayrimüslimlerin ortak yaşadığı bir alan olmakla birlikte, belli bir dönemde misyoner faaliyetlerinin artmasıyla da gündeme gelmiş, bu misyonerlik faaliyetlerinin gayrimüslim tebaaya oldukça olumlu katkısı olmuştur.Bölgenin demografik yapısında ve kültürel anlamda gerilemesinde, Osmanlı döneminde yaşanan gelişmelerin ciddi oranda etkisi olmuştur. Harput, birçok tasavvufi kişiliğin bir arada bulunduğu, bölgenin manevi öneminin fazla olduğu bir coğrafyada yer almıştır. Günümüzde halen bu manevi kişiliklerin mezar ve türbeleri Harput'un tepelerini ve düzlüklerini süslemektedir.

Harput was an important region for both Ottoman and Seljuk Empire period. In the region of Harput that many civilizations, states wanted to own from time to time, recesssion and keeping in the background from the Ottoman Empire was a mention. The main reason of this recession was that the innovations coming with the Tanzimat reform of Era could not be applied in the Harput because of various reasons. At the beginning of Ottoman period, Harput linked to Diyarbakır is overshadowed by the region ,but still contributed to economy of Ottoman Empire.Harput, common field for muslims and non-muslims in terms of education and culture, came up with the increasing of missionary activities and this activities contributed positively to non-muslim people.Developments of Ottoman period have critical importance on the demographic structure and cultural recession of the region. Harput took place in the morally important region that many sufi people lived. Today, graves and tombs of these spiritual people still embellish the plains and hills of the Harput.