Erciyes Dağı (Kayseri) ve çevresinde doğal ortam insan ilişkisi

Abstract

İnceleme alanı olan Erciyes dağı ve çevresi İç Anadolu Bölgesinin Orta Kızılırmak bölümünde yer alır. Araştırma alanı içerisinde en büyük yerleşme olan Kayseri'nin de içerisinde kaldığı alan 37° 45' ile 38° 18' kuzey enlemleri ve 34° 54' ile 36° 58' doğu boylamları arasında bulunmaktadır.Araştırma alanının içerisinde bulunduğu Kayseri ili; Doğu ve kuzeydoğusu Sivas, kuzeyi Yozgat, batısı Nevşehir, güneybatısı Niğde, güneyi ise Adana ve Kahramanmaraş illeri ile çevrilidir.Araştırma alanımız Olan Erciyes dağı ise ise kuzeyde Kayseri ili ve kurulu olduğu Kayseri ovası , güneyde Develi ilçesinin içerisinde olduğu Develi ovası, doğuda Tekir yaylası ile birbirinden ayrılmış inceleme alanının ikinci en büyük dağı olan Koç dağı ile, batıda ise kabaca Yay gölü ile Sultan sazlığının oluşturduğu göl ve gölcüklerle çevrilidir.Erciyes dağı ve çevresinde Kırşehir masifiyle Paleozoik dönemde oluşan etkinlik,Mesosoikte granit ve Granodiyoritlerle devam etmektedir.Eosende ise killi marnlı, çakıllı birimler alanı kaplamakltadır. Orta Miyosende Yemliha formasyonu ile birlikte bazalt ve andezit birleşimli lav ve piroklastikler kaplamaktadır. Üst Miyosen de Eğerci formasyonu ile birlikte andezitik, dasitik ve bazaltik volkanitlerle örtülüyor. Daha sonra ki dönem olan Pliyosen de ise Koç dağına bağlı olarak alan ignimbiritlerle örtülüp son dönem olan Kuvaternerde ise alan yaşlıdan gence doğru bazalt,traverten yamaç molozu ve alüvyonlarla dolmaktadır.İnceleme alanı çevresinde Halosen, Üst Pliyosen, Üst Miyosen ve Orta Miyosen yaşlı birimler yer alır. Bunlar alttan Üste doğru sırasıyla Orta Miyosen yaşlı Yemliha Formasyonu, onun üzerinde Üst Miyosen yaşlı Eğerci formasyonu, onun üzerinde Üst Pliyosen yaşlı İncesu İğnimbiriti en üstte ise Halosen yaşlı alüvyonlar yer alır.İnceleme alanı ve çevresinde görülen iklim,İç Anadolu Step iklimi karakterini taşımaktadır.Erciyes dağı ve çevresinin yer aldığı Kayseri ili eski bir yerleşim alanı olduğu için orman alanları tahrip edilmiştir. Bu nedenle kuru orman, ot formasyonu ile sınırlandırılmştır. Erciyes dağı ve çevresinde toprak kaynakları açısından zengindir. Erciyes dağı ve çevresinin hakim toprak tipinin kireçsiz kahverengi topraklar meydana getirir. Erciyes dağı ve çevresinde morflojik özellikleri ve litolojik yapısından dolayı sürekli akarsu kaynakları bakımından fakirdir. Bunun yanısıra dağlık alanda doğan akarsular ovaya gelmeden andezit,tüf ve bazaltların altına dalarak kaybolur. Kaynak ve yer altı suyu bakımından inceleme alanında zenginlik ön plandadır.Erciyes dağı ve çevresinde yerleşmelerin tarihi M.Ö.3000 bin yılın ortalarına kadar uzanmaktadır. İnceleme alanının dışında kalan Kültepe höyüğünde yapılan incelemelere gore yerleşmelerin varlığı günümüzden 4500 yıl kadar eskiye dayanmaktadır. Erciyes dağı ve çevresinde yerleşmelerin en büyüğü Kayseri ili başta olmak üzere köy ve mahallelerden oluşmaktadır. Bu yerleşmeler Erciyes dağı çevresinde adeta yuvarlak masa etrafındaki sandalyeler gibi dizilniştir. İçceleme alanındaki dağlık saha ve iklim, toprak özellikleri yerleşmelerin dağılışından tutun ekonomik faaliyetlere kadar yön vermekte bazı alanlarda ise ekonomik faaliyetleri kısıtlamaktadır. Dolayısı ile doğal ortam özellikleri beşeri faaliyetlere yansımaktadır.İnceleme alanında doğal ortam ile insan ilişkisi arasında sıkı bir ilişki vardır. İnceleme alanı ve çevresinde ekonomik faaliyetler(tarım,hayvancılık,sanayi,turizm) hepsi görülmekle beraber öne çıkan unsur turizm faaliyetidir. Erciyes dağı deyince ilk akla gelen kayak turizmidir. Bunun yanısıra inceleme alanında göze çarpan diğer bir unsur ise bağ ve bahçe faaliyetidir.İnceleme alanı dağlık ve plato alanlarının ağırlıkta olduğu bir alandır. Dolayısı ile bu alanlardan yükseltisi fazla olan alanlarda arazi kullanımı açısından yetersizlik görülmekle beraber en büyük faaliyet kışın yapılan kayak turizmi ile yazın gerçekleştirilen dağ turizmidir. Bunun yanı sıra yükselti alçaldıkça dağlık alanın lav akıntı sahaları ile etek düzlükleri sayfiye alanı olarak değerlendirilmiş olup bağ ve bahçe alanı olarak kaşımıza çıkmaktadır.Yükseltinin azaldığı kısımlarda ise yerleşmelerle iç içe geçmiş tarım, hayvancılık ve sanayi alanlarını görmekteyiz bu alanlar ova ve alçak plato alanlarına denk gelmektedir.Erciyes dağı ve çevresinde en büyük yerleşme alanı olan Kayseri şehri tarihi, kültürel, dini ve doğal potansiyeli ile turizm açısından İç Anadolu bölgesinin en önemli alanlarından bir tanesidir. Bu çalışmada Erciyes dağı ve çevresinin doğal ortam özellikleri ile insan arasındaki lişki üzerinde durulmuştur. Dağlık alanda var olan potansiyel üzerinde farkındalık yaratmak, arazi kullanımı konusunda daha fazla bilgiye sahip olmak, Türkiye için önemli bir yere sahip olan Erciyes dağı ve çevresinin önemini vurgulanılmaya çalışılmıştır.

The study area includes the city center of Kayseri and the city center and Erciyes Mountain located to the south. Kayseri is located in the central Kızılırmak section where the southern part of the Central Anatolia region and the Taurus Mountains approach each other. The research area is located in Kayseri; East and northeast of Sivas, north of Yozgat, west of Nevsehir, southwest of Nigde, south is surrounded by the provinces of Adana and Kahramanmaras. Mount Erciyes is the Kayseri province in the north and the Kayseri plain in the north, the Develi plain in the Develi district in the south, the Koç Mountain, which is the second largest mountain of the study area separated by the Tekir plateau in the east, and the rivers and ponds formed by the Sultan reeds. It is surrounded.The activity occurring in the Paleozoic period with the Kırşehir massif and in the vicinity of Erciyes Mountain, continues with granite and granodiorites in Mesosoik. It is covered with clayey marl and gravel units. Together with the Middle Miocene Yemliha formation, lava and pyroclastics are overlain by basalt and andesite. The Upper Miocene is covered with andesitic, dacitic and basaltic volcanics along with the Senci formation. The later Pliocene is covered by ignimbrites, which are connected to Koç Mountain, and in the Quaternary, the area is filled with basalt, travertine slope debris and alluviums.The area around the study area includes the Halocene, Upper Pliocene, Upper Miocene and Middle Miocene units. These are the Middle Miocene aged Yemliha Formation, the Upper Miocene aged Senci formation above it, the Upper Pliocene aged Incesu Pincherium on top and the Halocene alluviums at the top.The climate seen in and around the study area is characterized by the character of the Central Anatolian Step climate. Since Kayseri is an old settlement area with Ercis Mountain and its surroundings, the forest areas have been destroyed. For this reason, dry forest is limited to grass formation. It is rich in terms of soil resources in and around Erciyes Mountain. The soil type of Erciyes Mountain and its surrounding area forms lime brown soils. Due to its morphological features and lithological structure, it is poor in terms of continuous river sources. In addition, rivers born in the mountainous area before reaching the plain andesite, tuff and basalts are lost by diving under. In terms of source and groundwater, wealth in the field of investigation is in the foreground.The history of the settlements in and around Erciyes Mountain dates back to the mid-3000 BC. According to the examinations carried out in the Kültepe mound outside the study area, the existence of settlements dates back to 4500 years. The largest of the settlements in and around Erciyes consists of villages and neighborhoods in Kayseri. These settlements are lined around the round tables around Erciyes Mountain. The mountainous area and climate in the area of the education, the soil characteristics from the distribution of settlements to economic activities, and in some areas, restricts the economic activities. Therefore, natural environment characteristics are reflected in human activities.There is a close relationship between natural environment and human relationship in the study area. Economic activity (agriculture, animal husbandry, industry, tourism) is seen in the study area and its vicinity. Erciyes Mountain is the first thing that comes to mind skiing tourism. In addition, another important factor in the study area is vineyard and garden activity.The study area is an area of mountainous and plateau areas. Therefore, in areas with high elevation from these areas inadequacy in terms of land use is seen, but the largest activity is winter tourism in winter and mountain tourism in summer. In addition, as the altitude is lowered, the lava flow areas and the skirt plains of the mountainous area are evaluated as the summer area and they are seen as vineyards and garden areas. .The city of Kayseri, which is the largest settlement area in and around Erciyes Mountain, is one of the most important areas of Central Anatolia region with its historical, cultural, religious and natural potential. In this study, the natural environment characteristics of Erciyes Mountain and its environs and the relationship between human beings are emphasized. to raise awareness on the potential that exists in mountainous areas, to have more information on land use, Erciyes Mountain, which has an important place for Turkey and we tried to is emphasized the importance of the environment.