Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışları ve bilişim teknolojilerinin yönetim süreçlerinde kullanımı arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışlarını ve bilişim teknolojilerinin yönetim süreçlerinde (karar verme, planlama, örgütleme, iletişim, etkileme, eşgüdümleme ve denetim) kullanımını belirlemektir. Çalışmada nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma araştırma modeli (mixed research method) kullanılmıştır. Çalışmanın tarama modeli ile desenlenen nicel bölümünün evreni 2015-2016 Eğitim Öğretim yılında Antalya ili 3 merkez ilçe (Muratpaşa, Kepez, Konyaltı) sınırları içinde bulunan kamuya bağlı 49 genel lise ve meslek lisesinde görev yapmakta olan 207 yönetici ve 2693 öğretmenden oluşmaktadır. Çalışmanın örneklem grubuna 150 okul yöneticisi ile 337 öğretmenin alınması yeterli görülmüştür. Ancak evrene daha fazla sayıda anket uygulatılmıştır. Sonuç olarak, 179 yönetici anketi ile 508 öğretmen anketi değerlendirmeye alınmıştır. Bu araştırmanın nitel kısmının modeli, keşfedici tasarım olarak desenlemiştir ancak okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışlarıyla ilgili olan boyutu ISTE (2009) standartlarından yola çıkılarak geliştirilmiştir. Nitel çalışmaya Antalya ili Kepez, Muratpaşa ve Konyaaltı ilçelerindeki beş genel lise ve dört meslek lisesinde görev yapan ve çalışmaya gönüllü olarak katılmak isteyen on sekiz okul müdürü ve müdür yardımcısı katılmıştır. Nitel veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Çalışmanın nicel araştırma yaklaşımı kullanılan bölümünde okul yöneticilerinin, bilgi ve iletişim teknolojilerinin yönetim süreçlerinde kullanımı ve teknolojik liderlik davranışları arasındaki ilişkiyi belirlemek için iki veri toplama aracı kullanılmıştır. Okul yöneticilerinin bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) yönetim süreçlerinde kullanımını belirlemek için araştırmacı tarafından geliştirilen üç bölüm ve kırkı iki soru maddesinden oluşan veri toplama aracı kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışlarını belirlemek için hazırlanan veri toplama aracının beş boyutu ve alt maddeleri bulunmaktadır. ISTE (2009) standartlarına bağlı kalarak geliştirilen veri toplama aracındaki toplam otuz bir madde araştırmacı tarafından Türkçe'ye çevrilmiştir. Bu ölçme araçları tek anket formunda birleştirilmiştir. Nicel verilerin analizinde yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma, basit korelasyon (Pearson korelasyon katsayısı), hiyerarşik çoklu doğrusal regresyon analizi, parametrik testlerden ilişkisiz örneklemler için t-testi, ilişkisiz örneklemler için tek faktörlü varyans analizi (One Way ANOVA) testi kullanılmıştır. Anlamlılık testlerinde, korelasyon analizlerinde ve çoklu doğrusal regresyon analizlerinde hem ,05 hem de ,01 düzeyleri dikkate alınmış ve ilgili analizde hangi anlamlılık düzeyinin esas alındığı belirtilmiştir. Yönetim süreçlerinde BİT'in kullanımına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşlerine göre nicel bölümünden elde edilen bulgularda değerlendirme, örgütleme, eşgüdümleme, iletişim, etkileme ve karar verme- planlama boyutlarında anlamlı farklılık göstermektedir. Yönetici görüşlerinin bütün boyutlarda öğretmen görüşlerine göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Yöneticiler yönetim süreçlerinde BİT'i yüksek oranda kullandıkları yönde görüş bildirirken, kendi okul yöneticilerini değerlendiren öğretmenlerin görüşleri daha düşük oranda çıkmıştır.Yöneticilerin ve öğretmenlerin görüşleri vizyoner liderlik, sistematik iyileştirme, mesleki uygulamada mükemmellik, dijital vatandaşlık ve dijital çağ öğrenme kültürü boyutlarında anlamlı farklılık göstermektedir. Yönetici görüşlerinin bütün boyutlarda öğretmen görüşlerine göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Yöneticiler teknolojik liderlik davranışlarını yüksek oranda gösterdikleri yönünde görüş bildirirken, kendi okul yöneticilerini değerlendiren öğretmenlerin görüşleri daha düşük oranda çıkmıştır.Bilgi ve iletişim teknolojilerinin yönetim süreçlerinde kullanımı ve okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışları arasındaki ilişkinin saptanmasına yönelik hiyarşik regresyon sonuçları genel olarak yorumlandığında okul yöneticilerinin bilgi ve iletişim teknolojilerinin yönetim süreçlerinde kullanması, teknolojik liderlik davranışlarını büyük ölçüde etkilemektedir.

The aim of this study is to determine school administrators' technological leadership behaviours and usage of information and communication technology at management processes (making a decision, planning, organization, communication, impression, coordination and supervision). The study was modelled as a convergent exploratory design, one of the mixed methods which combined qualitative and quantitative methods. The population of quantitative part of the study consists of 207 school administrators and 2693 teachers working in public schools and vocational schools in 3 center districts (Muratpaşa, Kepez, Konyaltı ) of Antalya Province in 2015-2016 educational years. The data gathered from 150 administrator questionnaires and 337 teacher questionnaires was evaluated in the study. However, more questionnaires were applied to individuals. As a result, 179 administrators' questionnaires and 508 teachers' questionnaires were evaluated. The qualitative part of the study was figured as an explored design , yet the dimension of study concerned school administrators' technological leadership behaviours was improved through ISTE (2009) standards. The study group of qualitative part of the study consists of 18 volunteer administrators and vice-managers working in 5 public high schools and 4 vocational schools in 3 center districts Kepez, Muratpaşa, Konyaaltı of Antalya Province. For data collection, a semi-structured data collection was used. In quantitative parts of the study, two data collection scales were used to determine connection between school administrators' technological leadership behaviours and usage of information and communication technology at management processes. Data collection scales were used consisting of 3 parts and 42 questions to determine school administrators' information and communication technology at management processes. In the study, data collection scale was used which consists 5 parts and sub-items to determine administrators' technological leadership behaviours. In data collection scale improved through ISTE standards, 31 items were translated in Turkish by a researcher. These survey scales were combined in a single questionnaire. Specific descriptive analyses which were conducted to calculate the quantitative data included percentage, frequency, means, standard deviation, t-test and one-way ANOVA for unrelated sampling, bivariate correlation (Pearson correlation coefficient), hierarchical multiple regression analysis. At an alpha level of either, multiple regression analysis, bivariate correlation ,05 or ,01 was set for the analyses and it was defined which alpha level was pointed out in the analyses.As a result of the study, At management processes, according to aspects of administrators and teachers in findings got from quantitative parts , the extents of making a decision, planning, organization, communication, impression, coordination and supervision were assigned significant diversities. Administrators' aspects at all dimensions were defined higher than teachers' aspects. Although at management processes, administrators stated that they used information and communication technology at high percentage, the opinions of teachers who evaluated their own administrators were less.At visionary leadership, systematic improvement, digital age learning culture, excellence in professional practice, digital citizenship stages, the aspects of administrators and teachers showed significant differences. Administrators' aspects at all dimensions were defined higher than teachers' aspects. Although administrators stated that they showed technological leadership attitudes at high percentage the opinions of teachers who evaluated their own administrators were less. To determine the relation between the usage of information and communication technologies at management processes and administrators' technological leadership attitudes, the results of hierarchical regression were commented in general, the usage of information and communication technologies at management stages by administrators influenced technological leadership attitudes in large.