İlköğretim kurumu yöneticilerinin yönetsel ilişkilerinde kullandıkları mizaha ilişkin görüşler ile mizah iklimi, yöneticilerin mizah tarzları ve çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişki

Abstract

Bu çalışmanın amacı ilköğretim kurumu yöneticilerinin ve öğretmenlerinin mizaha ilişkin algılarını, yöneticilerin yönetsel ilişkilerinde kullandıkları mizaha ilişkin görüşler ile okulların mizah iklimi, yöneticilerin mizah tarzları ve çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Çalışmada nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı paralel karma yöntem stratejisi araştırma modeli olarak kullanılmıştır. Çalışmanın tarama modeli ile desenlenen nicel bölümünün evreni 2014-2015 Eğitim Öğretim yılında Antalya ili 5 merkez ilçe (Muratpaşa, Kepez, Konyaltı, Döşemealtı ve Aksu) sınırları içinde bulunan 223 devlet ilkokulunda ve ortaokulunda görev yapmakta olan 631 yönetici ve 6850 öğretmenden oluşmaktadır. Çalışmanın bu bölümünde 253 ilköğretim kurumu yöneticisi anketi ile 651 ilköğretim kurumu öğretmeni anketi değerlendirmeye alınmıştır. Nitel araştırma modelinin çalışma grubu ise ilköğretim kurumlarında çalışan 9 yöneticiden ve 12 öğretmenden oluşmaktadır. Nitel veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu ve gözlem notları kullanılmıştır. Nicel veri toplama aracı olarak ise ilköğretim kurumlarının mizah iklimini, yöneticilerin mizah tarzlarını ve çatışma yönetimi stratejileri belirlemeye yönelik üç ayrı ölçme aracı kullanılmıştır. Bu ölçme araçları tek anket formunda birleştirilmiştir. Dört bölümden oluşan ölçme aracının birinci bölümde katılımcıların kişisel bilgilerini, ikinci bölümde ilköğretim kurumlarının mizah iklimini, üçüncü bölümde ilköğretim kurumu yöneticilerinin mizah tarzlarını, dördüncü bölümde ise ilköğretim kurumu yöneticilerinin çatışma yönetimi stratejilerini belirlemeye yönelik maddelere yer verilmiştir. Ölçme araçlarında Likert tipi beşli derecelendirme ölçeği kullanılmıştır. Anlamlılık testlerinde ,05 ya da ,01 düzeyi esas alınmıştır. Nicel verilerin analizinde yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma, basit korelasyon analizi (Pearson korelasyon katsayısı), hiyerarşik çoklu doğrusal regresyon analizi, parametrik testlerden ilişkisiz örneklemler için t-testi, ilişkisiz örneklemler için tek faktörlü varyans analizi ile tek faktörlü varyans analizinin varsayımlarının karşılanamaması durumunda parametrik olmayan testlerden Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise betimsel analiz ve içerik analizi birlikte kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, yöneticilerin ve öğretmenlerin mizaha yükledikleri anlamların yapıcı nitelikte olduğu ve mizahı pozitif bir şey olarak algıladıkları görülmektedir. Mizah iklimine ilişkin sonuçlar ise okullarda yapıcı mizah türlerinin kullanımının baskın olduğunu göstermektedir. Yöneticilerin kullandığı mizahın okul ve çalışanlar üzerindeki yapıcı etkisinin yıkıcı etkilerine göre daha yaygın olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlarla paralel olarak da okullarda olumlu mizah iklimi türlerinin daha baskın olduğunu tespit edilmiştir. Mizah tarzlarına ilişkin sonuçlar yöneticilerin olumlu mizah tarzlarını kullanmayı olumsuz mizah tarzlarına göre daha fazla tercih ettiklerini ortaya koymuştur. Çatışma yönetimi stratejilerine ilişkin sonuçlar ise yöneticilerin çatışma yönetimi sürecinde en fazla problem çözme stratejisini, en az ise uzlaşma stratejisini kullandıklarını göstermektedir. Çatışma sürecinde mizah kullanımının etkisine dair görüşlerin genel olarak olumlu olduğu görülmektedir. Ancak, mizah kullanımının risklerine de vurgu yapılması oldukça manidardır. Bulgular mizahın çatışma yönetimi açısından etkili bir araç olabileceğini; bu aracı çatışma içinde bulunan tarafların kullanmasının sorunu daha da büyütmek açısından risk teşkil edebileceğini ortaya koymaktadır. İlköğretim kurumlarının mizah iklimi, yöneticilerin mizah tarzları ve çatışma yönetimi stratejiler arasında ise genel olarak anlamlı ilişki olduğu görülmüştür. Yöneticilerin mizah tarzlarının; okulların mizah ikliminin ve yöneticilerin çatışma yönetimi stratejilerinin anlamı bir yordayıcısı olduğu bulunmuştur. Benzer şekilde okulların mizah ikliminin de yöneticilerin çatışma yönetimi stratejilerinin anlamı bir yordayıcısı olduğu görülmüştür.

The aim of this study is to determine primary school administrators' and teachers' opinions on humour used in managerial tasks by primary school administrators and to determine the relationship among schools' humour climate, administrators' humour styles and conflict management strategies. The study was modelled as a convergent parallel design, one of the mixed methods which combined qualitative and quantitative methods.The population of quantitative part of the study consists of 631 primary school administrators and 6850 teachers working in state primary schools in 5 center districts (Muratpaşa, Kepez, Konyaltı, Döşemealtı, and Aksu) of Antalya Province in 2014-2015 educational years. The data gathered from 253 administrator questionnaires and 651 teacher questionnaires was evaluated in the study. The study group of qualitative part of the study consists of 9 administrators and 12 teachers working in primary schools. For data collection, the researcher developed and used a semi-structured data collection form consisting of open ended questions. Qualitative data was also gathered by observation notes. In quantitative part of the study, three scales were used for gathering data on schools' humour climate, administrators' humour styles and conflict management strategies. These three scales were combined in a single questionnaire which consists of four parts. The first part of the questionnaire aims to collect data on the personal information of the participants. The second part consists of items for defining the degree of schools' humour climate, the third part includes items about administrators' humour styles. The last part includes items on defining conflict management styles of primary school administrators. A five point Likert Scale was used in the scales. An alpha level of either ,05 or ,01 was set for the analyses. Specific descriptive analyses which were conducted to calculate the quantitative data included percentage, frequency, means, standard deviation, t-test and one-way ANOVA for unrelated sampling, bivariate correlation (Pearson correlation coefficient), hierarchical multiple regression analysis. In case the assumptions of One Way Anova were not satisfied, Kruskal Wallis test was used. The qualitative data obtained were subjected to descriptive analysis and content analysis.As a result of the study, the study found that administrators and teachers have positive opinions on humour and perceive humour as a positive phenomenon. The results on humour climate revealed that positive humour types were mostly used in primary schools. Positive effects of humour used by administrators were higher than negative effects on school and subordinates. Parallel to these results the study observed that positive humour climate styles were predominant in schools.Results on humour styles revealed that administrators preffered positive homour styles more than negative ones. As for the results on conflict management strategies, participants stressed that administrators preffered using the problem solving most and the compromising least. Moreover, the study found that opinions on the effects of using humour in conflicts were generally positive. On the other hand, participants emphasized the risks of using humour in conflicts was also a significant result. Findings show that humour use by third persons in conflicts may be an effective tool for overcoming the obstacles. Otherwise it may intensify the problems which may create risks. Finally, according to the results, significant correlations were found among the humour climate, humour styles and conflict management strategies. As for the administrators' humour styles, they were significant predictors of schools' humour climate and administrators' conflict management strategies. Similar to this result, schools' humour climates were found to be significant predictors of administrators' conflict management strategies.