İç rekonstrüksiyon bağlamında Ana-Oğuzca durum morfemleri

Abstract

Oğuzlar ile ilgili ilk somut veriler, Orhon Yazıtları'nda yapılan atıflarla başlar. Yazıtların metninden, Göktürk devletinde Oğuzların önemli bir Türk boyu olmakla beraber Türklerden ayrı bir boy oldukları, hatta zaman zaman onlarla çatıştıkları anlaşılmaktadır. Tarihî bakımdan önemli yere sahip olan Oğuzların dil ve diyalektlerinin ilk dönemlerine ilişkin bilgilerimiz oldukça sınırlıdır. Çünkü -eğer Oğuzcanın yazı dili hâline gelmesi XIII. yüzyıl olarak kabul edilirse- elimizde VIII.-XIII. yüzyıllar arasını aydınlatacak Oğuz Türkçesi ile yazılmış eserler yoktur. Ama bu durum, Oğuzcanın Türk dili tarihindeki yerini asla önemsizleştirmemiş, aksine, eldeki kaynakların verdiği olanaklar ölçüsünde aydınlığa kavuşturulmasını gerekli kılmıştır. Ne yazık ki Oğuzların Türk tarihindeki ilk yazılı kaynaklarda dahi ismi geçmekte iken, konuştukları Oğuzcanın (Batı Türkçesi) dil evriminin XIII. yüzyıldan sonra yazılı veriler ışığında görülmesi söz konusu yazı dilinin geniş bir dönemindeki bulanıklığını gün yüzüne çıkarmaktadır. Bu çalışmada, Oğuzcanın genel Türkçeden ilk defa ayrılarak müstakil bir diyalekt olarak önemli bir dil kolu oluşturduğu Ana-Oğuzcanın tasarımı yapılacaktır. Yazılı kaynaklar açısından karanlık bir döneme sahip olan Oğuzcanın, modern Oğuz yazı dillerinden hareketle proto-formları tasarlanacaktır. Bu çerçevede tarihsel dilbilim metotları değerlendirilerek, dil içi gelişimin inceleneceği `iç rekonstrüksiyon metodu` ve bu metoda ait ilkeler uygulanarak Ana-Oğuzcanın muhtemel durum morfemleri ele alınacaktır. Çalışma teorik bir zemin üzerinden ve Türkçenin proto-dillerinin tasarlanması açısından bir metot geliştirme kaygısı taşımaktadır.

The first concrete data about the Oghuzs begin with references in the Orkhon Inscriptions. It is understood from the text of the inscriptions that the Oghuz Turks were an important Turkic tribe in the Göktürk state, but they were a separate tribe from the Turks and sometimes even conflict with them. Our knowledge about the earliest periods of the languages and dialects of the Oghuzs, which has an important historical place, is quite limited. Because - if it is accepted that Oghuz had become a written language in XIII. century- we do not have works written in Oghuz Turkish which will clarify between VIII-XIII centuries. But this situation has never underestimated the place of Oguz in the history of Turkic language, on the contrary, this made it necessary to clarify the resources available. Unfortunately, the Oghuz people, even in the first written sources in Turkic history, The determination of Oghuz (Western Turkic) in the light of written data after XIII century reveals the blur of the written language in a wide period.In this study, the reconstruction of Proto-Oghuz, where Oguz language is separated from general Turkic for the first time, forms an important branch of language as a freestanding dialect, will be made. Proto-forms of Oghuz, which has a dark period in terms of written sources, will be reconstructed with the help of modern Oguz writing languages. In this framework, historical linguistics methods will be evaluated and the `internal reconstruction method` in which linguistic development will be examined and the principles of this method and the probable case morphemes of Proto-Oghuz language will be discussed. The study is concerned with developing a method in terms of reconstructing proto-languages of Turkic language on a theoretical basis.