Edirne`de kaybolan sağlık ve sosyal yardım kurumları

Abstract

ÖZET Edirne'de sosyal hayatın idame ettirilmesinde, halkın devletin üstünden büyük bir yükü kaldırmış olduğu görülmektedir. Gerçi Osmanlı Devleti'nin hüküm sürdüğü zamanlarda, dünyada devletin sağladığı güvence denilince, sınır güvenliğini sağlama anlaşılmıştır. Halkın, genellikle ulema ve ümeranın kurduğu vakıflar olarak kabul ettiğimiz hastahaneler, imaretler ve hamamlar ile insanların bugün insan hakları denildiğinde ilk akla gelen yaşama hürriyeti ki, buna bağlı olarak beslenme, temizlik ve tedavi ihtiyaçları karşılanmaya çalışılmıştır. Bu müesseseler, devlet sınırlarını koruduğu ve içeride adaleti tecelli ettirdiği müddetçe hizmet verebilmişlerdir. Türk ülkesi işgal edilmeye başlandığı zaman, maalesef Edirne de bundan nasibini almıştır. Bunun sonunda vakıf müesseselerinin özellikle fiziki mekanları tahrip edilmiştir. Bu durum çalışmamızda açıkça görülmektedir. Sağlık ve sosyal yardım kurumları, bütün Osmanlı sosyal hayatında olduğu gibi Edirne'de de önemli yer tutmuştur. Edirne'de cüzzam, Sanayi Kışlası ve Redif Dairesi, Edirne Merkez, Karaağaç Askeri ve Belediye Hastahaneleri ile halkın sağlık ihtiyaçları giderilmeye çalışılmıştır. Kum Kasrı, Sokollu, Mezit Bey, Abdullah, İbrahim Paşa, Beylerbeyi, Yeniçeri, Topkapı, Tahtakale, Gazi Mihal ve Saray Hamamları ile de temizlik ihtiyaçları karşılanmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda koruyucu hekimlik açısından da önemli bir tedbir alınmaya çalışılmıştır. Yıldırım, Gazi Mihal, Muradiye, Mezit Bey, Balaban Paşa, İbrahim Paşa, Kasım Paşa, Fazlullah Paşa İmaretleri ve Sultan E. Bayezid Külliyesi ile düzenli bir şekilde insanların ihtiyaçları karşılanmaya çalışılmıştır.88 Bugün özellikle imaretlerin bazılarının fiziki mekânları bile kalmamıştır. Sadece Sultan II. Bayezid Külliyesi'nde amacı dışında da olsa kamu hizmeti verilmektedir. Hamamlar ve hastahanelerin bir kısmı kullanılabilmekle beraber, bir kısmı harabe halindedir.

SUMMARY By the people in Edirne, as well as the others in different cities, in the Ottoman Period, has been supported the state to sustain the social life to keep on. In that time, it was the concept of security, related to that of the territorial and of the boundaries, all over the earth. And for a long time, the Ottoman Empire secured it for the peoplein Edime. The hospitals, Charity kitchens (Imarets), and public baths, belonging to and set in action by the foundations which have been established by the people and especially, by scholars, commanders, and superiors, tried to receive and to reciprocate and to answer the common people's needs and necessities for a good health and safety of life, as relatedto the humans' rights of life. Those foundations were of great importance in the Ottoman Society in Edirne. Those foundations served for the people in a safety secured by the state on the boundaries. But, with the beginning of the aggressions and occupations, by the hostilities were influenced and interrupted those foundations and their functions. The aggresors destroyed all their physical existences in Edirne. Our study showes it very well. The foundations dedicated to the health and social security were of great importance for the people in Edirne, as well as those of the othe cities. There were a great many of thi hospitals, such as Sanayi Kışlası, Redif Dairesi, Meslek Hastanesi, Karaağaç Askeri (Military) Hastanesi and Belediye Hastanesi, along with that of Leprosy; and also, of the public baths, such as Kum Kasrı, Sokollu, Mezit Bey, Abdullah, İbrahim Paşa, Beylerbeyi, Yeniçeri, Topkapı, Tahtakale, Gazi Mihal, and Saray to make safe of the people's good health. All the hospitals and bath are also, of great importance for the protective medicine. Besides, the imarets (charity kitchens) are interested in making safe of the other needs and necessities of the people in order. The imarets, such as Yıldırım, Gazi Mihal, Muradiye, Mezit Bey, Balaban Paşa, Kasım Paşa, Fazlullah Paşa, and also, Complex of the Sultan Bayezit E were of great importance for the common People and the sociallife in Edirne. The imarets have destroyed and disappeared completely. Today, it is not possible for us to encounter with their physical remains anymore. A public service or utility exists in the Complex of the Sultan Bayezid II. only, but in a different way and aim indeed. And also, the baths and hospitals ar not in a good conditions.