Halk sağlığı açısından Cumhuriyet`ten bu yana Türk ilaç ve eczacılık mevzuatı, güncel sorunları ve geleceğe bakış

Abstract

ÖZET Giris-amaclar ^Oldukça kapsamlı olan Haç ve eczacılık mevzuatımızın, Halk Sağlığı bakışıyla irdelenmesi amaçlanmıştır. Cumhuriyet'ten bu yana konu araştırılarak güncel sorunlar irdelenmiş ve bol sorunlu bu alanda, geleceğe dönük çıkarsamalarda bulunulularak öneriler getirilmiştir. Yöntem-gerecler : Sağlık hukuku içinde ayn yeri olan ilaç-eczacılık mevzuatı, genel sağlık mevzuatından aynşmayıp, içiçedir. Bu yüzden, konuyla doğrudan bağlantılı hukuk metinlerinin incelenmesine çalışılmıştır. TBMM Düsturları, Resmi Gazete, külliyatlar, kamu kurumlan ve Türk Eczacıları Birliği başta olmak üzere meslek kuruluşlarının internet siteleri ve basılı kaynaklan, uzman kişiler, Dünya Sağlık Örgütü ve ilgili uluslararası kurumların mevzuat bankalan ulaşılabildiği ölçüde değerlendirilmiştir. Bulgular Jlaç-eczacılık mevzuatıyla doğrudan veya önemli ölçüde ilgili 20 dolayında yasa, 5 yasa gücünde kararname, 4 tüzük, 17 yönetmelik ve çok sayıda alt mevzuat metni incelenmiştir. Konu kapsamında uluslararası sözleşme, protokoller de vardır. Özellikle yasalar eskidir. Yönetmelikler ve daha alt hukuk metinleri önemli ölçüde güncelleştirilmiştir. İlaç ve sağlık bakım ürünlerinin halk sağlığı açısından denetimi, güvenlik ve etkinliklerinin standartlara uyumu, eldeki mevzuatla büyük ölçüde sağlanamamaktadır. Akılcı ilaç kullanımına dönük, tüketiciyi koruyan etkin düzenlemeler eksiktir. Sonuçlar : İlaç-eczacılık mevzuatı eski ve dağınıktır, dili eskidir. Katı merkeziyetçi ve bürokratik ağırlıklıdır. Katılımcı ve daha demokratik kılınarak yenilenmeli, dağınıklıktan kurtarılmalıdır. Yoz rekabeti ve tekelleşmeyi engellemek zorundadır. İlaç herhangi bir ticaret malı olmadığından, kamu müdahalesîye toplumsal yarann korunması, bu mevzuatın temel ilkesi olmalıdır. Anayasamızın sosyal devlet kuralı gereği, herkesin ilaca erişimi temel insanlık hakkı olarak yaşama geçirmelidir. Anahtar sözcükler : İlaç-eczacılık mevzuatı, Akılcı ilaç kullanımı, Halk Sağlığı, İlaca erişim hakkı, Sağlık mevzuatı, İlaç tekelleri 96

TURKISH DRUG-PHARMACY LEGISLATION THROUGH PUBLIC HEALTH VIEW FROM PROCLOMATION OF THE REPUBLIC, ACTUAL PROBLEMS AND LOOKING TOWARDS THE FUTURE ABSTRACT Objectives : We aimed to examine highly comprehensive drug-pharmacy legislation through Public Health view. From proclomation of the Republic, we searched the issue, discussed actual problems and produced resolutions in this densly problemmatic field. Materials-methods : Within the health law, drug-pharmacy legislation has a special place while very inclusive to each other. Therefore, we tried to examine directly related legislative sources. Web sites for Law Codes of Turkish Grand National Assembly, Official Gazette, code collections, public institutions and mainly Turkish Pharmacists' Association and other professional establishments, printed documents, experts, electronic data banks of WHO and related international bodies have been evaluated as far as we could reach. Results i Either directly or substantially indirectly related to drug- pharmacy legislation, about 20 acts, 5 governmental decrees, 5 regulations, 17 instructions and several sub-ordinate legislative texts have been reviewed. There have been international contracts and protocols within the topic as well. Particularly acts are old. Instructions and sub-ordinating texts have been up-dated with majority. Public health control, safety and obedience to standards of drugs and health care products cannot sufficiently be assured with the existing legislation. Effective regulations towards to rational drug use and protection of consumer are in lack. Conclusions ı Drug-pharmacy legislation is worn out, dispersed and old- tongoued. It's weightedly though centralist and bureaucratic. It should be renewed by making it participative and more democratic and rescued from being dispersed. Degenerated competition and monopoling should definitely be stopped. The main principle of this legislation must be preventing of social benefit by public intervention because drug is not an ordinary commercial good. According to the rule of social state in our Constitution, right of accessing to the drugs for everyone should be put into life. Key words : Drug legislation, Rational Drug Use, Public Health Right of access to drugs, Health legislation, Drug monopoles 97