Özel sağlık sigortacılığı ve halk sağlığı

Abstract

ÖZEL SAĞLIK SİGORTACILIĞI ve HALK SAĞLIĞI ÖZET Amaç : özellikle 1980 sonrasında ivmelenen özelleştirme dayatmalar bağlamındaki gelişmeleri ve günümüzde uygulanmaya çalışılan, sağlık hizmetlerinin özel sigorta şirketleri aracılığıyla finansmanına dayanan `Genel Sağlık Sigortası` modelini dikkate alarak, özel sağlık sigortacılığı sektörünü ve sağlık hizmetlerinin özel sağlık sigorta şirketleri aracılığı ile finansmanının Halk Sağlığı bilimi açısından irdelenmesi, Tezin ana amacıdır. Yöntem ve Gereç : Tez çalışması, ülkemizde sağlık hizmetlerinin finansmanı durumu ve özel sağlık sigortacılığının, bu hizmetlerin finansmanındaki yeri ve durumunu veriler ölçüsündede ortaya koyan Tanımlayıcı bir çalışmadır. Özellikle son 20 yıllık gelişimin de dikkate alınması nedeniyle retrospektif boyutu da vardır. Taranılan literatür bilgileri ve erişilebilen verilerin elverdiği ölçüde kimi çözümleyici yaklaşımlarda ortaya konmuştur. Bulgular : Sağlık hizmetlerinde en temel darboğaz, finansmandır. Bu hizmetlerin özelleştirilmesi bir örgütlenme modelinden çok, finansman sorununa çözüm üretecek bir model olarak ele alınmış vedayatılmıştır. 1980'Ierden bu yana süren `sağlıkta özelleştirme` akımı, kamu sağlık giderlerinin azaltılması ve kamu sağlık kurumlarının yıpranması/yıpratılması ile birlikte yürütülmüştür. Buna koşut olarak, sağlık hizmeti kullanıcıları giderek daha çok kişisel katkı vermeye zorlanmaktadır. Bu alanda en sık sözü edilen özel sigortacılığın, kamu sigortacılığından temel farkı, bunların ticari nitelikte olmaları ve kazanç amacı gütmeleri, Halk Sağlığı kaygısı olmayışıdır. Sonuç : Sağlık hizmetlerinin finansmanı, adil toplanan vergilerle devlet bütçesinden olmalı, bütçeden sağlığa en az %10 pay ayrılmalıdır. Sağlık bütçesi maliyet-yarar, maliyet- etkinlik analizleri ışığında, ussallıkla yapılmalıdır. Koruyucu hizmetler ve toplumsal öneme sahip sağlık sorunları birinci önceliği almalıdır. Toplum sağlığı ancak yeterli gelir, sağlıklı çevre, yeterli dengeli beslenme, nitelikli eğitim gibi koşulların varlığında gerçekleşecektir. Bu nedenle, yalnızca sağlık sisteminde değil, iş yaşamı, eğitim, tarım gibi yaşamın tüm alanlarında iyileştirmeler yapılmalı, bunun için gerekli olan eşitlik/hakkaniyet, demokrasi, tam bağımsızlık gibi kavramların savaşımı verilmelidir. Sosyal güvenlik sisteminin özelleştirilmesi ulusal birlik, dayanışma ve Cumhuriyetin geleceği için açık ve yakın bir tehdittir. Tek çıkış, 224 sayılı yasanın güncellenerek yaşama geçirilmesindedir. Anahtar Sözcükler: Özel Sağlık Sigortası, Özelleştirme, Finansman, Halk Sağlığı, Sosyal Güvenlik, Sağlık Hakkı. 130

PRIVATE HEALTH INSURANCES and PUBLIC HEALTH SUMMARY Objectives : The aim of this thesis is to study `General Health Insurance` model in the financing of health services by private health insurance companies, which are being developed in Turkey today, in the view of the privatization pressure that was especially accelerated after 1980's. And to scrutinize the private health insurance sector and financing health services by private health insurance companies from Public Health science point of view. Material and Methods : This thesis is mainly a descriptive study but it has some retrospective and analytical dimensions, too. It brought up both the state on today and progress of last 20 years of the financing of health services and the place of private health insurances in the financing of health services in Turkey. Results : The main result is being progressively restriction of financial resources of health services in Turkey. The privatization is presented as a solution of financial problem, more than an organization model. In this privatization trend from 1980's public spending for health was continiously decreased with getting collapsed of public health units and by forcing to give more additional user fees. The most spoken item in privatization is financing health services by private health insurances. And the main differentiation from public insurance is; these are commercial companies, and their aim is to make profit without any consideration to the universal basic right of health. Conclusion : Financing of the health services must be through the taxes, which are revenued fairly, and 10 % of the budget must be allocated for health services. The health budget must be made rationally by using cost-benefit and cost-efficiency analysis. The preventive health services must definitely take the top priority. Public health would be better if, better conditions like a sufficient income, better nutrition, a healthy environment, quality education and employment were provided. Due to this, not only in health system but also in all essential fields of life like in work life, in educational system, in agriculture, inhousing must be struggled for equality/equity, democracy, human rights and independence. Privatization of social security system which is number one guaratee of accessing health right is not only a technicel-political preference of Turkey but a serious, substantial and close threat to the security, well-being and future of Turkish Republic in terms of critical strategic policy choice. The unique salvation, without any hesitation is to put into force the Act # 224, `Socialization of Health Services in Turkey` dated back to 1961, with some improvements keeping its philosophy untouched. Key Words: Private health insurance, Privatization, Financing, Public Health, Social Security, Health Right. 131