Akut mental stresin immün sistem üzerine olan etkileri ve genotoksisite ile ilişkisi

Abstract

ÖZET Stresin insan vücudunda tüm sistemler üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Bu etkisini nöro-endokrin sistem üzerinden meydana getirir. Sonuç olarak bir stres uyaranına karşı organizma biyolojik bir yanıt geliştirir. İmmün sistem üzerindeki etkileri ise baskılayıcı bir etkidir ve yapılan birçok çalışma ile gösterilmiştir. Stresin genotoksik etkisi de mevcuttur. Yine bu etki de yapılan hayvan deneyleri ile ispatlanmıştır. Ancak akut mental stresin genotoksik etkisi insan deneyleri ile araştırılmamıştır. Biz de buna dayanarak tıp fakültesi öğrencilerinde smav stresini akut mental stres modeli olarak ele alıp stresin immün sistem üzerindeki etkilerini ve genotoksisite ile ilişkisini incelemeye çalıştık. Bu amaçla Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde öğrenim gören 20 kız, 20 erkek toplam 40 denekten smav öncesinde ve smav sabahında periferik vönöz kan örnekleri alındı. Smav stresinin (akut mental stres) etkilerini incelemek amacıyla lökosit sayımı, lökosit formülü ile mutlak lenfosit sayısı, plazma IL-4, IL-6, PGE2 ve IFN-y düzeyleri, flowsitometrik yöntemle B lenfosit, T lenfosit ve NK hücre oranlan karşılaştırıldı. Stresin varsa genotoksik etkisini göstermek için de kardeş kromatid değişimi tayini yapıldı. Elde edilen sonuçlar %95 güven aralığında normal dağılıma uygun analizlerde `bağımlı gruplarda T testi` ile cinsiyet faktörü incelendiğinde ise `bağımsız gruplarda T test` uygulanarak istatistiksel olarak karşılaştırıldı. Çalışmamızda elde ettiğimiz sonuçlara göre, stres esnasmda lökosit sayısmda anlamlı bir artış saptanırken mutlak lenfosit sayısmda anlamlı bir azalma tespit edildi. CDy(+), CDi9(+), CD2o(+), CD22(+), CD2o(+)/CD22(+) T ve B lenfosit oranlarında istatistiksel anlamlı bir değişiklik saptanmazken; CÜ3(+), CD4(+), CDg(+), CD3(+)/CD4(+), 73CD3(+)/CDg(+) T-helper ve T-sitotoksik lenfositlerde anlamlı bir azalma ve CDıg(+), CD56(+), CDı6(+)/CD56(+), CD3(-)/CD56(+) ve CD3(-)/CD56(+)/CDı6(+) hücrelerde (NK) ise anlamlı bir artış gözlendi. Plazma IL-4, JL-6, PGE2 düzeyleri strese bağlı olarak anlamlı düzeyde artarken IFN-y düzeylerinde anlamlı olarak azalma saptandı. Stresin genotoksik etkisini incelemek amaçlı yapılan kardeş kromatid değişimi incelemesinde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde stresin, kardeş kromatid değişimini arttırdığı ama bunu özellikle uç değişimi ile meydana getirdiği saptandı. Bu bulgular bize stresin hücresel immünite üzerine olumsuz etldlerinin olduğunu ve NK hücrelerinin vücudumuzun immünolojik ilk savunma mekanizmasmda önemli rol oynadığını gösterdi. Anahtar Kelimeler: akut mental stres, immün sistem, kardeş kromatid değişimi 74

THE EFFECT OF ACUTE MENTAL STRESS TO IMMUNE SYSTEM AND RELATIONSHIP WITH GENOTOXICITY SUMMARY It is known that stress effects all the systems of human through the neuro-endocrine system. Finaly, a biological response appears against to stress stimulations. The effects to the immune system is likely supression and this effect shown in many previous studies. Stress has the genotoxic effect too which has many evidence by the animal experiments. But there is no human study on the acute mental stress and its genotoxic effects. So, we decided to investigate the effects of stress to immune system on the medical faculty students that in their examinations. For this purpose, taken the periferic venous samples from the 2 0 g iris a nd 2 0 b oys t est s ubj ects w ho w as t he s tudents i n T rakya University M edical Faculty before the exam and fasting blood samples were collected in the morning. Compared the leukocytes, absolute lymphocyte proportions, plasma IL-4, IL-6, PGE2 and IFN-y levels and the subtypes of NK cells, T and B lymphocytes by the flowcytometric methods and showed the genotoxic effects by investigation the sister chromatid exchange. All the data compared by the T test on the dependent groups and sexuality compared by the T test on the independent groups. At the end of the study we established that stress may cause the increase of leukocyte amount but decrease the absolute lymphocyte amount. 75CD7(+), CD19(+), CD20(+), CD22(+), CD2o(+)/CD22(+) T and B lymphocyte proportions influenced without any statistical significance. CD3(+), CD4(+), CDg(+), CD3(+)/CD4(+), CD3(+)/CDg(+) T-helper and T-cytotoxic cells decreased and the CDiö(+), CD56(+), CDi6(+)/CD56(+), CD3(-)/CD56(+) ve CD3(-)/CD56(+)/CDi6(+) cells increased with the statisticall significance. Plasma IL-4, IL-6, PGE2 levels increased but the IFN-y levels decreased because of the stress stimulation with the statistical sigificance. Stress may cause the genotoxic effect by the sister chromatid exchange and we showed that with the statistical significance. It is usually arise with the tip exchange. These findings shows that stress effects the cell-mediated immunity and the NBC cells are the first defence mechanism of the human. Keywords : acute mental stress, immune system, sister chromatid exchange (SCE) 76