Doğu Anadolu fay zonu`nun Doğanyol (Malatya) ile Çelikhan (Adıyaman) arasındaki gerilme durumunun incelenmesi

Abstract

Arabistan Levhası ile Anadolu Bloğu arasındaki yakınsamaya bağlı olarak kıta içinde gelişmiş olan Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ), Doğu Akdeniz'in tektonik evriminde önemli bir etkiye sahiptir. Bu çalışmada, DAFZ'nun Doğanyol (Malatya) ile Çelikhan (Adıyaman) arasında yer alan bölümü incelenmiştir. Arazi çalışmaları ve uzaktan algılama yöntemleri yardımıyla çalışma alanındaki faylar haritalanmıştır. Arazi çalışmaları süresince fayın geometrisi ve sergilediği morfotektonik yapılar incelenerek, paleostres analizi için deformasyon zonu boyunca fay düzlemlerinden kayma verileri ölçülmüştür. Sayısal analiz programı ile değerlendirilen kinematik verilerin, rotasyonel optimizasyon yöntemi ile gerilme yönleri hesaplanarak deformasyon türü belirlenmiştir. Arazi gözlemleri ve paleostres analizi sonuçları birlikte yorumlandığında; çalışma alanında üç farklı deformasyon fazının varlığından söz edilebilir. İlk deformasyon fazı; Geç Eosen-Geç Oligosen zaman aralığındaki KB-GD doğrultulu sıkışmalı gerilmeye karşılık gelmektedir. İkinci deformasyon fazı, Orta Miyosen- Erken Pliyosen zaman aralığında gerçekleşen kıta-kıta çarpışmasına dayalı; yaklaşık K-G doğrultulu sıkışmayı göstermektedir. Son deformasyon fazı ise, Geç Pliyosen'den günümüze devam eden yakınsama sonucu stres değişimine bağlı olarak; KD-GB doğrultulu sıkışma altında gelişmiş sol yanal doğrultu atım rejimini yansıtmaktadır. Uzamış sırtlar, akarsu ötelenmeleri, çizgisel vadiler gibi aktif tektoniği işaret eden morfolojik veriler de son rejim olarak belirtilen KD-GB doğrultulu sıkışma gerilmesine bağlı gelişmiş doğrultu atımla karakterize edilen tektonizmanın, çalışma alanındaki en genç faz olduğunu desteklemektedir. Uzaktan algılama çalışmaları ile gerçekleştirilen çizgisellik analizi sonucu elde edilen gül diyagramındaki K65°D doğrultusunda yoğunlaşmış çizgisellikler sol yanal DAFZ'nu yansıtmaktadır. Arabistan Levhası ve Anadolu Bloğu arasındaki yakınsama sonucu; çalışma alanı Geç Eosen'den günümüze üç farklı deformasyon evresi geçirmiş olup; DAFZ'na ait segmentler bu deformasyon evrelerinin son fazında (Geç Pliyosen'den günümüze) gelişmiştir.

The East Anatolian Fault Zone (EAFZ), which was developed in the continent due to the convergence between the Arabian Plate and the Anatolian Block, has a significant impact on the tectonic evolution of the Eastern Mediterranean.In this study, the part of EAFZ between Doğanyol (Malatya) and Çelikhan (Adıyaman) was examined. Faults in the study area were mapped with field studies and remote sensing methods. During field studies, the fault geometry and the morphotectonic structures, which was exhibited along the fault, were examined, and also slip data along the deformation zone were measured from the fault planes for paleostress analysis. Stress directions of the kinematic data evaluated by numerical analysis program are calculated by rotational optimization method deformation type was determined.According to results obtained from the field observations and paleostress analysis, there are three different deformation phases in the study area. First deformation phase; it corresponds to NW-SE compressional strain during the Late Eocene-Late Oligocene time interval. The second deformation phase is based on the subduction and the continent-continent collision of Middle Miocene-Pliocene time interval; shows the approximate N-S compressional strain. The last deformation phase, depending on the change in stress as a result of the convergence from the Late Pliocene to the present day, reflects the left lateral strike-slip regime developed under NE-SW direction compression.Strike slip tectonic due to NE-SW trending compression (last regime), which is the youngest phase in the study area, has also supported by morphological data indicating active tectonics (such as elongated ridges, stream shifts and linear valleys). In the rose diagram obtained as a result of the lineaments analysis carried out by remote sensing studies, the lineaments concentrated in the direction of N65°E reflect the left lateral EAFZ.As a result of the convergence between the Arabian Plate and the Anatolian Block, the study area has undergone three different deformation phases from the Late Eocene to present; the segments of the EAFZ developed during the last phase of these deformation phases (from the Late Pliocene to the present).