Türkiye`de ve dünyada hasta hakları

Abstract

ÖZET Hasta haklan, esas olarak insan hak ve değerlerinin sağlık hizmetlerine uygulanmasını ifade eden ve üçüncü kuşak insan haklan arasında sayılan haklan kapsamaktadır. Bu hakların başında insan olarak saygı görme, mümkün olan en yüksek düzeyde sağlık hizmeti alma, tıbbi işlemler için onay alınması, mahremiyet ve özel hayata saygı, balam ve tedavinin devamının sağlanması gelmektedir. özellikle son elli yılda insan haklan alanında yaşanan hızlı gelişmeler sağlık sistemlerinde görülen karmaşalar ve sağlık kavramının giderek özünden uzaklaşma eğilimi göstermesi hasta haklan konusunun günümüzde tıbbi etik tartışmalar içinde önemli bir yer tutmasına neden olmuştur. Günümüzde hasta haklan konusunda meydana gelen gelişmeler incelenmiş ve yapağımız anket çalışması ışığında hasta haklarının resmi ve özel sağlık kuruluşlarında hekim ve hastalar tarafından nasıl değerlendirildiği ve uygulamalar sırasında bu hakların hangilerine ne ölçüde uyulduğu konusu araştırılmıştır. Hekimlerimiz kendi sorumluluklarının bilincinde ve hasta haklan konusunda bir fakım bilgilere sahip olduklarını verdikleri cevaplarda göstermişlerdir. Ancak hekimlerin bu bilgilerini Resmi ve özel Sağlık Kuruluşlarındaki uygulamalar sırasında, dosya inceleme, dosyalardaki eksiklikleri giderme ve hekimin kendisini tanıtması konusunda farklı olarak kullandıktan belirlenmiştir. Hastalar ise haklan konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıklarım ve bunu ekonomik sebepler başta olmak üzere çeşitli nedenlerle kullanamadıklarını belirtmişlerdir. Resmi ve özel Sağlık Kuruluşlarından tıbbi bakım alan hastaların, tedavilerini sürdüren sağlık personelini tanıma, dosyalarım inceleme, gizlilik, yargıya başvurma gibi temel hasta haklarım kullanma konusunda farklı yaklaşım sergeledikleri belirlenmiştir. Hasta haklan, daha iyi sağlık ortamı için hasta ve hekimlerin `Her bireye eşit sağlık hizmetini sunmayı ve insana saygıyı` hedef edinerek birlikte sahip çıkmalar gereken haklardır. Ülkemizde hasta haklarının sağlık hizmetlerinin önemli bir destekleyici öğesi haline gelmesine yönelik kapsamlı çabalara ihtiyaç vardır. Anahtar kelimeler, Hasta haklan, Onam, Özerklik, Yarar, Adalet 111

SUMMARY Patients'rights, in principle, comprises the rights expressing the application of human rights and values to health-care services and they are considered to be a mong human rights of third generation. Being respected as a human being, being provided with possible topmost level of health-care, obtaining approval to medical procedures, secrecy and respect to private life and maintenance of health-care and treatment are those that should take priority. Rapid improvements made in relation to human rights, particularly over the past fifty years, disputes over health-care sysstems and that nation of health-care being increasingly deviated from its original essence led human rights to be of an issue of importance in present-day ethic debates. In our study, the improvements made related with patients'right were searched and in the light of the questionary carried out the way patient's rights were evualated by patients both in state-owned and private health-care establishments and to what extent they were benefited during practice were investigated Our physicians, through their responses, were observed to be highly aware of their responsibilities and to possess a great deal of knowledge on patients'rights. It was stated that however, the knowledge they possess were being used different^', during the practices realized in both state-owned and private institutions, in file researchig completing file items and expressing themselves. On the other hand, the patients were observed not to have adequate knowledge on patients'rights and not to employ it due to various reasons, primarily economical issues. The patients given medical treatment in state-owned and private health units were observed to exhibit different approaches in respect to taking advantage of their basic rights such as getting to know health-care workers, examining files, seccecy and their legistative rights of action. Patients' rights are those that patients as well as physicians should claim for a better health condition aimed at ` the principle of giving equal treatment to every individual and providing her/him with due respect In our country, extensive efforts are needed to make patients' rights into significant supporting elements of health-care services. Keywords : The rights of the Patient, Medical ethics, informed consent, autonomy, benefit justice. rv