Kemoterapi gören kanserli hastalarda ağrı ile anksiyete ve depresyon arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, kemoterapi gören kanserli hastalarda ağrı ile anksiyete ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek ve bunları etkileyen faktörleri belirlemektir.Araştırmaya Mart 2008-Şubat 2009 tarihleri arasında onkoloji kliniğinde yatarak kemoterapi gören benzer evrelerdeki akciğer ve meme kanseri tanısı olan 25 yaş ve üzeri iletişim kurmada problemi olmayan görüşmeye istekli 60 hasta alınmıştır.Araştırmadaki veriler araştırmacı tarafından ilgili literatür doğrultusunda geliştirilmiş hasta bilgi formu, Görsel Analog Skala (GAS), Wong-Baker Ağrı Skalası (FPS), ve Hastane Anksiyete (HAD-A) ve Depresyon Ölçeği (HAD-D) kullanarak toplanmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirilmesinde; yüzde, frekans, Mann Whitney U, Kruskal Wallis Varyans Analizi, Ki-Kare Testi, Sperman's Kolerasyon Analizi kullanılmıştır.Araştırma sonuçlarına göre akciğer kanserli hastaların; ağrı GAS ve FPS ağrı düzeyi puan ortalaması sırasıyla 3.7±3.2, 1.9±1.7, meme kanserli hastaların; GAS ve FPS ağrı düzeyi puan ortalaması sırasıyla 2.8±2.6, 1.4±1.3 olduğu belirlenmiştir.. Akciğer kanserli hastaların HAD-A düzeyi puan ortalaması 7.8±4.7, HAD-D düzeyi puan ortalaması 9.3±5.0 olduğu belirlenirken, meme kanserli hastaların HAD-A düzeyi puan ortalaması 6.5±4.7, HAD-D düzeyi puan ortalaması 6.6±4.7 olduğu belirlenmiştir.Akciğer kanserli hastaların depresyon düzeyinin meme kanserli hastalara göre daha yüksek düzeyde olduğu, hastalığına ve kemoterapi tedavisine uyum sağlayan kanserli hastaların ağrı düzeylerinin daha düşük düzeyde olduğu belirlenmiştir ( p< 0.05).Akciğer ve meme kanserli hastaların ağrı ile anksiyete ve depresyon düzeyleri ile arasında istatistiksel olarak pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Akciğer ve meme kanserli hastaların ağrı düzeyleri arttıkça, anksiyete ve depresyon düzeyleri de artmaktadır ( p< 0.05).Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre kanser hastalarında ağrı, anksiyete ve depresyon kontrolünde kanser tanısı önemli bir etkiye sahiptir. Araştırmanın bu sonuçları doğrultusunda; akciğer ve meme kanserli hastalarda ağrı semptomunu hafifletmeye yönelik etkili farmakolojik ve nonfarmakolojik girişimlerin sağlanması ve planlanması, ağrı ile anksiyete ve depresyon düzeylerinin geçerli ve güvenilir ölçeklerle periyodik olarak değerlendirilmesi önerilebilir.Anahtar kelimeler; Akciğer Kanseri, Meme Kanseri, Kemotarapi, Hastane Anksiyete Depresyon Ölçeği Anksiyete Skoru, Hastane Anksiyete Depresyon Ölçeği Depresyon Skoru

The aim of the study was to analyze the relationships between pain, anxiety and depression in cancer patients receiving chemotherapy treatment and to determine the factors affecting these relationships.A total of 60 lung and breast cancer patients at similar stages of the disease receiving chemotherapy treatment in oncology clinic between March 2008- February 2009 were included in the study. The participants, volunteered for the interview, were over the age of 25 and had no communication problem.Patient information form developed by the researcher in light of literature data, Visual Analogue Scale (VAS), Wong-Baker FACES Pain Rating Scale (FPS), and Hospital Anxiety (HAD-A) and Depression Scale (HAD-D) were used for data collection. Data were analyzed using; percentage, frequency, Mann-Whitney U Test, Kruskal-Wallis Analysis of Variance, Chi-Square Test and Spearman?s Correlation Analysis.It was found that pain, VAS and FPS pain level average scores of lung cancer patients were 3.7±3.2 and 1.9±1.7 respectively; while pain, VAS and FPS pain level average scores of breast cancer patients were 2.8±2.6 and 1.4±1.3 respectively. HAD-A level average scores of lung cancer patients were 7.8±4.7, and HAD-D level average scores were 9.3±5.0. while HAD-A level average scores of breast cancer patients were 6.5±4.7, and HAD-D level average scores were 6.6±4.7.It was found that lung cancer patients had higher depression levels when compared to breast cancer diseases. However, pain levels of cancer patients who adapted to the disease and chemotherapy treatment were lower (p< 0.05).There was a statistically positive relationship between pain, anxiety and depression levels of lung and breast cancer patients. As the pain levels of lung cancer patients increased, anxiety and depression levels increased as well ( p< 0.05).According to the findings of the study, cancer diagnosis has a significant effect on pain, anxiety and depression control of cancer patients. Parallel to these findings it can be suggested that effective pharmacological and non-pharmacological interventions should be planned and applied to soothe pain symptom in lung and breast cancer patients. In addition, periodic evaluations should be made on pain, anxiety and depression levels using valid and reliable scales.Key Words: Lung Cancer, Breast Cancer, Chemotherapy, Hospital Anxiety Depression Scale Anxiety Score, Hospital Anxiety Depression Scale Depression Score