Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda katekol-o-metiltransferaz gen polimorfizminin araştırılması

Abstract

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) çocuk ve ergen psikiyatrisinin en önemli hastalıklarından biridir. Çocukluk çağından başlayıp erişkinlik döneminde de etkileri devam edebilir. Temel belirtileri dikkatsizlik, dürtüsellik ve hiperaktivitedir. DEHB bireyin hem çocukluk hem de erişkinlik döneminde çeşitli sosyal alanlar ve eğitim/meslek alanlarında sorunlar yaşamasına neden olur.Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu etiyolojisinden sorumlu tutulan pek çok gen bölgesi vardır. Katekolaminlerin yıkımında görevli katekol-o-metil-transferaz (COMT) enzimini kodlayan gen bölgesi de bunlardan biridir. COMT gen bölgesinde 108/158 Val/Met polimorfizmi enzim aktivitesini değiştirerek dopaminerjik sistemi sistemi etkilediğinden pek çok psikiyatrik hastalıkla birlikte DEHB'nin de etiyolojisinde öne çıkmaktadır. Bu gen bölgesinde Val/Val genotipi yüksek, Val/Met ve Met/Met genotipi düşük enzim aktivitesi ile ilişkilendirilmiştir. DEHB'de öne çıkan genotip Val/Val' dir.Bizim çalışmamızda COMT Val158Met polimorfizmi yaş ve cinsiyet dağılımı bakımından birbirine benzeyen olgu (47) ve kontrol (46) grupları incelenmiştir. DEHB ve Kontrol gruplarını COMT gen polimorfizmi açısından değerlendirdiğimizde ise her iki grupta da Val/Met polimorfizminin olması gereken Val/Val polimorfizminden anlamlı bir şeklide yüksek olduğunu gözlemledik. Öte yandan Val/Val sıklıkları açısından karşılaştırıldığında kontrol grubundaki fark anlamlı bulunmuştur (P=0,032) Sonuçlar allel bazında karşılaştırıldıklarında ise metionin görülme sıklığının valine oranı kontrol grubunda 0,56 olurken, DEHB olgu grubunda 0,85 oldu.Sonuç olarak, Comt geninde Val/Met polimorfizminin her ne kadar olgu grubunda daha yüksek olsa da hastalığın tanısında kullanılabilecek kadar yüksek bir sıklığa sahip olmadığı sonucuna vardık. Multifaktöryel olduğu ve genetik geçiş olasılığının yüksek bulunduğu sonucu bir kez daha bu çalışmayla onaylanmış oldu. Çalışmanın en anlamlı sonuçlarından biri DEHB'de hamilelik döneminde stresin önemini vurgulaması oldu. Ayrıca çocukluk çağında günde 1 bardaktan fazla tüketilen sütün, çinko eksikliği nedeniyle DEHB'yi tetikleyebileceği veya risk taşıyan olgularda hastalığın erken veya şiddetli çıkmasına neden olabileceği konusu da çalışmanın sonuçları arasında yer aldı.Anahtar Kelimeler: Dikkat eksikliği, hiperaktivite, polimorfizm.

Attention deficit hyperactivity disorders is one of the most important childhood and adults physciatry. In some cases, the disease that diagnosed in childhood could be continue to adulthood. It is primarily characterized by `the co-existence of attentional problems and hyperactivity. Attention deficit hyperactivity disorders could be cause problems in patients' social, educational/occupational life either childhood or adult's life.There are many gene regions that could be responsible for the etiology of attention deficit hyperactivity disorders. One of them is the gene region that codes catechol-o-methylthransferase enzyme. This enzyme plays a key role in degradation of catecholamines. 108/158 Val/Met polymorphism in catechol-o-methylthransferase gene region, could be consider as responsible for attention deficit hyperactivity disorder and many physchiatric disorders. Some of the researchers reported that Val/Val genotype is related to high enzyme activity while Val/Met and Met/Met is related to low ezyme actvity.We investigated Val158Met polymorphism in catechol-o-methylthransferase gene region in 47 attention deficit hyperactivity disorder and 46 control individuals in the same age range. The comparison of attention deficit hyperactivity disorder and control groups gene polymorhpism showed that although the Val/Val the wild type, Val/Met polymorphism are more significantly higher than Val/Val. On the other hand the comparison of Val/Val frequencies in the groups, Val/Val were found higher in the control group (P=0,032)Investigation of the allelic distribution of two base, Methionine/Valine rate in control were found as 0,56 while it is observed as 0,85 in attention deficit hyperactivity disorder group.As a result of this study we could say that although val/methionine polimorphism is significantly higher in attention deficit hyperactivity disorder group, due to the high control rate, it is not easy to use this polymorphism for diagnostic purpose. In this study also showed that attention deficit hyperactivity disorder etiology is multifactorial and there is an evidence of a genetic contribution on it.Besides this, the milk intake more than a glass in a day could be trigger the attention deficit hyperactivity disorder due to the connection between zinc deficiency and milk intake.Key words: Attention deficit, hyperactivity, polymorphism.