Zihinsel yetersiz çocukların aile yükü, özbakım becerileri, annelerinin yaşam doyumu ve etkileyen faktörler

Abstract

Bu araştırma, zihinsel yetersiz çocukların aile yükü, özbakım becerileri ve annelerinin yaşam doyumu ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla planlanmış tanımlayıcı ve kesitsel bir çalışmadır.Araştırma 13 Şubat-18 Mayıs 2012 tarihleri arasında Edirne ilindeki Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı merkezlerinde eğitim gören, 2-18 yaş arasında zihinsel yetersiz çocukları olan 280 anne ile gerçekleştirildi.Veriler, veri toplama formu, Aile Yükü Değerlendirme Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği, Özbakım Becerileri Kontrol Listesi kullanılarak elde edildi. Verilerin analizinde frekans, ortalama, Student t, One Way Anova, Spearman korelasyon, Tukey testi kullanıldı. Annelerin yaş ortalaması 38,75±8,04, %51,8' i ilkokul mezunu ve %85' inin primer bakım veren olarak çocuklarının bakımını sürdürdüğü belirlendi. Zihinsel yetersiz çocukların yaş ortalaması 11,3±4,5, %36,8' i ağır düzeyde zihinsel yetersizdi. Annelerin 'Aile Yükü Değerlendirme Ölçeği' toplam puan ortalaması 131,30±30,99, 'Yaşam Doyumu Ölçeği' 17,22±6,92, çocukların 'Özbakım Becerileri Kontrol Listesi' toplam puan ortalaması 113,42±53,98 bulundu. Annelerin aile yükünün fazla, yaşam doyumunun düşük olduğu belirlendi. Çocukların özbakım becerileri arttıkça annelerin yükü azaldı (p<0,001) ve yaşam doyumu arttı (p=0,004). Aile yükünün artması annelerin yaşam doyumunu azalttı (p<0,001). Annelerin yaşı, eğitim düzeyi, çalışma durumu, çocuğun yaşı, hastalık/yetersizlik süresi, zihinsel yetersizlik derecesi, özel eğitim alma süresi, babaların eğitim düzeyi, ailenin ekonomik durumu, çocuk sayısı, annenin herhangi bir hastalığının olması ve evde bakım ücreti alması, zihinsel yetersiz çocuğun tedavisi, bakımı ilgili bilgi alma durumu annelerin yükünü etkiledi (p<0,05).Bu sonuçlar doğrultusunda hemşirelerin zihinsel yetersiz çocuk ve ailenin bakımında aile yükünü belirlemeleri ve yükü etkileyen faktörleri dikkate almaları önemlidir.Anahtar Kelimeler: Zihinsel yetersizlik, Aile yükü, Yaşam doyumu, Özbakım, Hemşirelik.

The aim of this descriptive and cross sectional study was to determine the family burden, selfcare skills of children with mental deficiency, their mothers' life satisfaction and affecting factors. Research was conducted between February 13th, 2012 - May 18th, 2012 with 280 mothers having children with mental deficiency who are aged 2-18 years old, and who receive in rehabilitation centers affiliated to Directorate of National Education in Edirne. Data was obtained using 'Information Form', 'Family Burden Assessment Scale', 'Satisfaction of Life Scale' and 'Selfcare Skills Control List'. In the analysis of the data frequency, average, Student, One Way ANOVA, Spearman correlation and Tukey tests were used.It was found that the average age of mothers were 38,75±8,04, 51,8% of those were graduated from primary school and 85% of those were maintained their children care as primer caretakers. Average age of children with mental deficiency was 11,3±4,5 years and 36,8% of had severe mental deficiency. The total mean scores of the mothers' 'Family Burden Assessment Scale', mothers' 'Satisfaction of Life Scale' and 'Children's Selfcare Skills Control List' were 131,30± 30,99, 17,22±6,92 and 113,42±53,98 respectively. Family burden of mothers was determined to be heavy and their satisfaction for life was confirmed to be low. As the children's self-care skills increases, the mothers' burden decreases (p<0,001) and their life satisfaction increases (p<0,001). It is also observed that the family burden on mothers increases, their life satisfaction decreases (p<0,001).Age, educational level and working conditions of mothers, child's age, disease/deficiency duration, level of mental deficiency, duration of special education received by child, educational level of fathers, family's economical status, number of children, whether mother suffers from any disease and whether mother receives home care fee and the process of obtaining information regarding treatment and care of child were affected mother's family burden (p<0,05).With direction to these results it is important for nurses to determine the family burden and to consider factors affecting this burden in care of a child with mental deficiency.Keywords: Mental deficiency, Family burden, Satisfaction for life, Selfcare, Nursing