BDT temelli sosyal beceri eğitimi programının şiddet suçundan mahkûm olmuş beliren yetişkinlerin saldırganlık, öfke yönetimi ve iletişim becerileri üzerindeki etkililiğinin incelenmesi

Abstract

Şiddet suçundan hüküm giymiş mahkûmlar hem ceza infaz kurumlarına girmeden önce hem de sonra öfke ve saldırganlıkla ilgili problemlerle mücadele etmektedir. Bu nedenle, rehabilitasyon çalışmaları kapsamında, tüm dünyada ceza infaz kurumlarında öfke ve saldırganlığı azaltmaya yönelik programlar uygulanmaktadır. Bu araştırmanın iki amacı vardır. Bunlardan ilki, şiddet suçundan hüküm giymiş beliren yetişkinlik dönemindeki erkek mahkûmların profillerini ortaya çıkarmak ve sosyal beceriler açısından eğitim ihtiyaçlarını belirlemektir. İkincisi ise, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) temel alınarak hazırlanan Sosyal Beceri Eğitimi programının şiddet suçlarından mahkûm olmuş beliren yetişkinlerin saldırganlık, öfke yönetimi ve iletişim becerileri üzerindeki etkililiğini incelemektir. Araştırmanın birinci aşamasında Antalya E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu'nda şiddet suçları sebebiyle mahkûm olan 18-25 yaş arasındaki 46 erkek mahkûm ile bireysel görüşmeler yapılmıştır. Mahkûmların yaşları, eğitim durumları, en son ne iş yaptıkları, sağlık durumları, madde kullanım öyküleri, aile özellikleri, cezaevinde bulunma sebepleri gibi dmografik bilgiler edinilmiştir. Ayrıca, öfke yönetimi konusunda kendilerini ne derece yeterli gördükleri, hangi sosyal beceri konularında eğitime ihtiyaç duydukları ve hangi konularda kendilerinde değiştirmek veya geliştirmek istediklerine ilişkin bilgiler toplanmıştır. Daha sonra bireysel görüşmelerden elde edilen bu veriler analiz edilerek mahkûmların profilleri çıkarılmış, sosyal beceriler açısından eğitim ihtiyaçları belirlenmiş ve bu ihtiyaçlara yönelik BDT temelli bir Sosyal Beceri Eğitimi programı hazırlanmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında ise kontrollü deneysel bir çalışma yürütülmüştür. Deneysel çalışmanın örneklemi 18 (8 deney, 10 kontrol) erkek mahkûmdan oluşmaktadır. Deney grubunda yer alan katılımcılara 8 oturumdan oluşan ve araştırmacı tarafından geliştirilen Sosyal Beceri Eğitimi programı uygulanmış, kontrol grubundaki katılımcılara ise herhangi bir eğitim verilmemiştir. Araştırmada veri toplamak için Buss ve Perry Saldırganlık Ölçeği, Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzı Ölçeği ve İletişim Becerileri Ölçeği kullanılmıştır.Araştırmanın birinci aşamasındaki nitel veriler değerlendirilirken mahkûmların sorulara verdikleri cevaplar analiz edilmiş ve frekansları hesaplanmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında ise ön test ve son test verileri SPSS 22 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. İlk olarak ön test puanları arasında anlamlı bir farkın olup olmadığını test etmek için Mann Whitney U Testi daha sonra mahkûmların ölçeklerden aldıkları ön test puanları ile son test puanları arasında anlamlı bir farkın olup olmadığını test etmek için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır.Araştırma bulguları deney grubundaki katılımcıların Saldırganlık Ölçeğinin alt ölçekleri olan fiziksel saldırganlık, düşmanlık, öfke ve sözel saldırganlık ölçeklerin de ön test ve son test puan ortalamaları arasında da anlamlı fark tespit edilmiştir. Deney grubundaki katılımcıların Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzı Ölçeği'nin alt ölçekleri olan öfke içe vurumu ve öfke dışa vurumu ön test ve son test puanları arasında da anlamlı bir fark bulunmamıştır. Ancak diğer alt ölçekler olan sürekli öfke ve öfke kontrolü ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Deney grubundaki katılımcıların iletişim becerileri alt ölçekleri olan egoyu geliştirici dil, etkin dinleme, kendini tanıma/kendini açma ve empati ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir fark bulunmuş ancak ben dili alt ölçeğinin ön test- son test puanları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır.Bulgular, BDT temelli Sosyal Beceri Eğitimi programının mahkûmların saldırganlık puanlarını azaltma, öfke yönetimi ve iletişim becerileri puanlarını arttırma konusunda etkili olduğunu göstermiştir. Dolayısıyla, bu ve benzeri öfke yönetimi ve iletişim becerilerini geliştirmeyi amaçlayan sosyal beceri programlarının şiddet suçu sebebiyle cezaevlerinde bulunan beliren yetişkinlik dönemindeki mahkûmlara uygulanması önerilebilir.Anahtar Kelimeler: Saldırganlık, öfke yönetimi, iletişim becerileri, beliren yetişkin,

Prisoners who were convicted of violent crimes struggle anger and aggression related problems both before and after entering penitentiaries. For this reason, programs aimed at anger and aggression were implemented in penal institutions around the world within the scope of rehabilitation work. This research has two purposes. The first one was to find out the profiles of male prisoners in emerging adulthood, who were convicted of violent crimes, and to identify their educational needs in terms of social skills. The second one was to examine the effectiveness of a Cognitive Behavioural Therapy (CBT) based Social Skills program on aggression, anger management and communication skills. In the first phase of the study, interviews were made with 46 prisoners between the ages of 18-25 who were convicted of violent crimes in Antalya Type E Closed Penitentiary Institution. Some demographic data were collected on the prisoners' ages, educational status, last job, health status, drug use stories, family characteristics, and reasons for being in prison. In addition, information was collected on the extent to which they considered themselves adequate in anger management, what social skills they needed training, and in which subjects they wanted to change or improve themselves. The data obtained from individual interviews were analysed and the needs of prisoners in terms of social skills are determined. Later a CBT-based Social Skills Training program was develoed. In the second phase of the study, a controlled experimental study was conducted. The sample of the experimental study consisted of 18 (8 experiments, 10 control) male prisoners. A CBT based social skills training program composed of 8 sessions was developed by the researcher and administered to the participants in the experimental group, while the participants in control group did not receive any training. Buss and Perry Aggression Scale, Continuous Anger and Anger Expression Style Scale and Communication Skills Scale were used to collect data.In order to analyse the qualitative data, the answers of the prisoners were entered to the excel program. Then, the frequencies of the prisoners' answers were calculated. The data obtained from the pre-test and post-test were analysed using SPSS V22. First, the Mann Whitney U test was used to determine whether there was a significant difference in the pre-test scores, and then the Wilcoxon signed ranks test was used to find out whether there was a significant difference between the prisoners' pre-test and the post-test scores of scales.The findings of the research revealed a significant difference between the pre-test and post-test mean scores of the participants in the experimental group in terms of the physical aggression, hostility, anger and verbal aggression scales, which were the sub-scales of the Aggressiveness Scale. It was determined that there was no significant difference between the participants' Continuous Anger and Anger Expression Style Scale pre-test and post-test scores. In addition, no significant difference was found between the anger expression and anger expression sub-scales of the Anger and Anger Expression Style Scale. However, a significant difference was found between the other subscales, continuous anger and anger control pre-test and post-test scores. A significant difference was found between the communication skills pre-test and post-test scores of the participants in the experimental group. A significant difference was found between the pre-test and post-test scores of the ego supportive language, effective listening, selfrecognition/self-disclosure, empathy, which were the subscales of Effective Communication Skills Scale, but there was no significant difference between the pretest-posttest scores of the I-language subscale.Findings demonstrated that the CBT based social skills training program was effective in reducing the aggression scores of prisoners, increasing their scores of anger control and communication skills. Therefore, it may be suggested that such CBT based social skills training programs which aims at improving anger control and communication skills should be developed and administered to emerging adult prisoners who were convicted of violent crimes.Key words: Aggression, emerging adult, social skills, anger management, communication skills