Astımlı çocuklarda hastalık yönetimi konusunda verilen eğitimin çocukların yaşam kalitesi ve öz etkililik düzeylerine etkisi

Abstract

Bu tanımlayıcı, analitik ve yarı deneysel araştırma; astımlı çocuklara hastalığın yönetimi ile ilgili verilen eğitimin çocukların yaşam kalitesi ve öz etkililik düzeylerine etkisi ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla planlandı.Araştırma, Şubat – Temmuz 2016 tarihleri arasında Trakya Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi, Çocuk Allerji-İmmünoloji Polikliniğinde, 10-18 yaş arasındaki 60 çocuk ile gerçekleştirildi. Veriler `Veri Toplam Formu`, `Astımlı Çocuk Yaşam Kalitesi Ölçeği` ve `Astımlı Çocuk ve Adölesanlar İçin Öz Etkililik Ölçeği` ile toplandı. Verilerin analizinde frekans, ortalama, Spearman Korelasyon analizi, Mann Whitney U testi kullanıldı.Astımlı çocukların yaş ortalaması 11,30±1,79 (10-17), %61,7' sinin erkek, okul devamsızlığının ortalama 6,43±4,15 (0-18) gün olduğu ve %43,3'ünün kendini diğer çocuklardan farklı hissettiği belirlendi. Çocukların ailesinin %66,7'sinde astım tanısı alan başka bireyin olduğu, ailelerin %75'inde sigara içen bireyin olduğu, %28.3'ünde ise astım tanılı çocuğun yanında sigara içtiği ve çocukların %38,3'ünün sobalı evde yaşadığı ve %45'inin astıma yönelik eğitim aldığı bulundu. Çocukların eğitim öncesi toplam Astımlı Çocuk Yaşam Kalitesi Ölçeği puan ortalaması 104,75±19,62 iken, eğitim sonrası 113,51±18,39, eğitim öncesi toplam Astımlı Çocuk ve Adölesanlar İçin Öz Etkililik Ölçeği puan ortalaması 78,61±13,42 iken, eğitim sonrası 80,93±11,75 bulundu. Çocukların yaşam kalitesi ve öz etkililik düzeylerinin düşük olduğu, eğitim sonrası anlamlı şekilde arttığı belirlendi. Çocukların anne yaşı, kardeş sayısı, evde yaşayan kişi sayısı, aktivite durumu, belirti yaşama sıklığı, ilacını kendi başına kullanabilme durumları yaşam kalitelerini etkiledi. Çocukların sınıfı, astım hastalığına neden olan faktörleri bilme, ilacını kendi başına kullanabilme durumları da öz etkililik düzeylerini etkiledi (p<0,05).Bu sonuçlar doğrultusunda; hemşireler tarafından astımlı çocuklara tanıdan itibaren planlı eğitim verilmesi ve eğitimin sürekliliğinin sağlanması, yaşam kalitesinin ve öz etkililik düzeylerinin arttırılmasında önemlidir. Anahtar Kelimeler: Astım yönetimi, eğitim, hemşire, öz etkililik, yaşam kalitesi.

This descriptive, analytical and quasi-experimental research was conducted in order to determine the effects of education provided to the asthmatic children about management of disease on their quality of life and self-efficiency levels and affecting factors. The research was conducted with 60 children between the age group of 10-18 in Trakya University Health Research and Application Center, Pediatric Allergy-Immunology Clinic in between the dates of February 2015- July 2016. Data was collected using `Information Form`, `Pediatric Asthma Quality of Life Questionnaire`, `Self-Efficacy Scale for Children and Adolescents with Asthma`. The data were analysed by the use of frequency, mean, Spearman Correlation Analysis, Mann-Whitney U. It was determined that the mean age of the children with asthma was 11,30±1,79 (10-17), 61,7% of them were male, the average time of school absenteeism was 6,43±4,15 (0-18) days and 43,3% of them feel different from the rest. It was found out that there was another member with asthma diagnosis in 66,7% of the families, there were smokers in 75% of the families, they smoke near the children with asthma in 28,3% of the families, 38,3% of the children lived in stove-heated houses and 45% of them were given training about asthma. It was found that the score average of the children on Asthmatic Children Quality of Life Scale was 104,75±19,62 before the training and 113,51±18,39 after the training. The score average of Self-Efficiency Scale For Asthmatic Children and Adolescents was 78,61±13,42 before training and 80,93±11,75 after. It was determined that children's quality of life and self-efficiency level was low and it increased significantly after training. Children's mothers' ages, number of siblings, the number of people living at home, activity state, frequency of symptoms experienced and the ability to use the drug on their own affected their quality of life. Class of child, knowledge about asthma factors that cause asthma, using medication on its own has affected their self-efficacy status (p<0,05).In line with these results; planned training being given to the children with asthma by nurses after diagnosis and ensuring the continuity of this training is important in increasing the quality of life and levels of self-efficiency. Key words: Asthma management, nurse, self-efficacy, quality of life.