Multipl sklerozlu hastalarda yorgunluğun ve günlük yaşam aktivitelerinin değerlendirilmesi

Abstract

Multipl skleroz (MS), aksonlarda demiyelinizasyonun görüldüğü, progresif nörolojik semptomlar ve ataklarla seyreden, çevresel ve genetik faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan sinir sisteminin kronik ve otoimmun bir hastalığı olarak tanımlanmaktadır.Bu çalışmada Multipl Skleroz (MS) hastalarında yorgunluk ve günlük yaşam aktiviteleri ve etkileyen faktörler değerlendirildi. Araştırma Tekirdağ' da bir Tıp Fakültesi Hastanesi Nöroloji Polikliniği' ne kayıtlı 82 MS hastası ile Eylül 2015-Eylül 2016 tarihlerini arasında yürütüldü. MS hastalarında yorgunluğun değerlendirilmesi için Yorgunluk Şiddet Ölçeği, Modifiye Barthel indeksi kullanılmıştır. Verilerin istatistikseldeğerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiklerle, Spearman korelasyon analizi, Mann-Whitney U ve Kruskall- Wallis testleri kullanılmıştır, p<0.05olan değerler istatiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir.Çalışmamızda MS'li hastalarda medeni durumun (p=0,016), çalışma durumunun (p=0,050), ateşli hastalık geçirme öyküsünün (p=0,012), yürürken yardımcı alet kullanmanın (p<0,001) yorgunluk ile ilişkili olduoğu bulundu. MS'li hastaların yorgunluk şiddet ölçeği (YŞÖ) puan ortalamaları ile modifiye barthel indeksi (MBI) puan ortalamaları arasında ters yönde anlamlı bir ilişki bulundu. MS'li hastaların yorgunluk düzeyleri arttıkça günlük yaşam aktivitelerinebağımlılık düzeyleri de artmaktadır. Seyahat etmeyen, çalışmayan, RRMS tanısı alan, yürürken yardımcı alet kullanmayan ve baston kullanan MS'li hastaların MBI puanortalamaları diğerlerine göre daha yüksek bulundu(p<0.05). MS'li hastaların yaşı ile MBI puan ortalamaları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki, YŞÖ puan ortalamaları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulundu. Yaş arttıkça hastaların günlük yaşam aktivitelerine bağımlılık düzeyleri ve yorgunluğun şiddeti arttı. Bu araştırma ile elde edilen veriler incelendiğinde MS hastalarında, hastanın sosyal hayatı, yaşam şekli ile yorgunluk ve günlük yaşam aktiviteleri arasında anlamlı bir ilişki bulundu. MS hastalarına tedavi ve bakım programlarıdüzenlenirken hastaların kişisel (yaş vb) ve hastalığa ilişkin (klinik tanı, MS atak vb.) farklılıklarının göz önünde bulundurulması ve benzer çalışmaların arttırılması gereklidir.Anahtar kelimeler: MBI, Multipl Skleroz, Hemşirelik, GYA, Yorgunluk

Multipl sclerosis (MS), which is characterized by progressive neurological symptoms and attacks and demyelinating in the axons, is a chronic and autoimmune disease of the nervous system. MS is shown by the effects of environmental and genetic factors.The aim of this cros-sectional study was evaluation of fatigue and daily activities of the patients with MS and related factors. This study was conducted with 82 patients with MS attended to the out patient MS clinic of a universty hospitalbetwen September 2015 and semtember 2016. FatigueSeverityScalewas used to assess fatigue in MS patients and The modified Barthel index was used to assess the quality of life of the cases. In the statistical analysis of the data, Spearman correlation analysis, Mann-Whitney U and Kruskall-Wallis tests were used.Values of p <0.05 were considered statistically significant.In our study, it has been found that have marital status (p=0,016), working status (p=0,050), history of inflamatory disease (p=0,012) and use of assistive device while walking have a significant effect on fatigue in patients with MS. In addition, it has been found there is a significant association between fatigue severity scores of patients with MS (FVS) and modified barthel index/MBI points. As fatigue severity scores of patients with MS increased, levels of daily life activity addiction increased. It has been found that MBI points of patients with MS, patients who do not travel, do not work, take RRMS diagnosis, do not use auxiliary tools while walking and use walking stick are higher than the others (P<0.05). While there is a negative significant corelation between age of patients with MS and MBI points, there is a positive significant corelation between age of patients with MS and FVS points. As age of patients increased, levels of daily life activity addiction and fatique severity increased.When data from our study were investigated, it has been found a significant relation between fatigue, daily life activity and life style, social life of patients in MS patients. It is necessary to increase of similar studies and consider personal (age etc.) and disease-spesific (clinical diagnosis, MS attack etc.)differences of patients while organizing treatment and care programs for patients with MS.Key words: MBI, Multipl Sclerosis, Nursing, ADL, Fatigue