Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan uyarlanmış metinlerin uyarlanma durumları üzerine bir inceleme

Abstract

Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde okuma becerisini geliştirmek üzere faydalanılan yazınsal metinlere ders kitaplarında yer verildiği bilinmektedir. İleri düzeydeki öğreniciler özgün olarak sunulan yazınsal metinleri kolaylıkla kavrayabilirken başlangıç ve orta düzey öğrenicileri yeterli dilsel edince sahip olmadıkları için bu metinleri kavramakta güçlük çekmektedirler. Dolayısıyla bu yazınsal metinlerin ders kitaplarında uygun bir şekilde yer alabilmesini sağlayabilmek için belirli yöntemler ve ölçütler çerçevesinde düzeye uygun hâle getirilmesi gerekmektedir. Bu düşünceden yola çıkılarak yabancı dil olarak Türkçe öğretimi için hazırlanmış ders kitaplarında kullanılmakta olan uyarlanmış metinlerin, metin uyarlama ölçütlerine uygunluğu açısından incelenmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesine dayanmaktadır. Çalışma kapsamında alanyazın taraması yapılmış ve alan uzmanlarının görüşüne başvurulmuştur. Yapılan inceleme öncesinde, Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe B1 öğretim setindeki uyarlanmış metinler belirlenmiş, uyarlanmış metinlerin özgün kaynaklarına ulaşılmış ve metin uyarlama ölçütlerini içeren metin değerlendirme aracı hazırlanmıştır. Oluşturulan metin değerlendirme aracındaki uyarlama işlemleri için Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe A1-A2 ve Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe B1 öğretim setinde yer alan dil bilgisi sıralanışı temel alınmıştır. İncelemenin sonunda yapılan işlemlerin frekans ve yüzde değerleri hesaplanarak uyarlanmış metinlerdeki işlemlerin oranları sunulmuştur. Sayısal olarak sunulamayan veriler değerlendirilerek düzyazı şeklinde rapor edilmiştir. Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe B1 ders kitabı ve çalışma kitabında yer alan uyarlanmış metinler üzerinde yapılan metin uyarlama işlemlerinin oranlarına bakıldığında en çok sözlüksel sadeleştirme işleminin yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Sözdizimsel sadeleştirme ve genişletme işlemlerinin ise hemen hemen aynı oranda olduğu görülmüştür. Sözlüksel sadeleştirme işlemleri arasında en çok uygulanan alt işlemin `Anlatımı zorlaştıran ve cümleyi uzatan kelimeleri, cümleleri silme`, sözdizimsel sadeleştirme işlemleri arasında en çok uygulanan alt işlemin `isim, sıfat ve zarf cümlelerini ayırma/ kaldırma/ değiştirme`, genişletme işlemleri arasında en çok uygulanan alt işlemin `Tekrar ve yeniden yazma yöntemiyle kapalı/açık anlatımları açık/kapalı hâle getirme (eksiltileri tamamlama)` işlemi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi, Okuma Becerisi, Uyarlanmış Metin, Metin Uyarlama Ölçütleri, Ders Kitabı.

It is known that literary texts used to improve reading skills in teaching Turkish as a foreign language are included in textbooks. While advanced learners can easily grasp the original literary texts, the beginning and middle level learners have difficulty understanding these texts because they do not have enough linguistic skills. Therefore, in order to ensure that these literary texts are properly included in textbooks, they must be adapted to the level within the framework of certain methods and criteria. The aim of the study is to examine the adapted texts that are used in textbooks prepared for teaching Turkish as a foreign language in terms of their compliance with the text adaptation criteria. The study is based on document review from qualitative research methods. In the scope of the study, the literature was scanned and the opinion of the field experts was applied. Prior to the examination, the adapted texts in the Yeni Hitit Turkish Teaching Kit B1 textbook were determined, the original sources of the adapted texts were reached and a text evaluation tool containing the text adaptation criteria was prepared. The adaptation processes in the created text evaluation tool are based on the grammar order in Yeni Hitit Turkish Teaching Kit A1-A2 for foreigners and Yeni Hitit Turkish Teaching Kit B1 for foreigners.At the end of the review, the frequency and percentage values of the transactions are calculated and the rates of the transactions in the adapted texts are presented. The data, which cannot be presented numerically, has been evaluated and reported in prose form. When we look at the proportion of the text adaptation operations on the adapted texts in the Yeni Hitit B1 Turkish Teaching kit, it is concluded that the most lexical simplification was done. Syntactic simplification and expansion processes were found to be almost identical. To sum up, among the lexical simplification processes, the most applied sub-process is `deleting words and sentences that make the expression difficult and lengthen the sentence`; among the syntactic simplification processes, the most applied sub-process is `separating / removing / changing the noun, adjective and envelope sentences`; the most applied sub-process among the expansion operations is the process of `making closed / open expressions open / closed (completing the reductions)` by means of rewriting over again.Keywords: Teaching Turkish As A Foreign Language, Reading Ability, Adapted Text, Text Adaptation Criteria, Textbook.