Sağlık hizmetlerinin sunumunda ahlâki zekânın ölçülmesine yönelik ölçek çalışması

Abstract

Amaç: Sağlık alanında lider olarak konumlanan sağlık profesyonelleri iletişim yetenekleri sayesinde tanı-tedavi ve bakım sürecinde hizmet kalitesini değiştirebilen kişilerdir. Sağlık profesyonelleri Ahlâki Zekâ denilen ve doğru-yanlış davranışın zihinsel boyutta kavranılması ve anlamlandırması sürecinde Ahlâki Zekâ ve parametrelerini işler hale getirdiklerinde sağlık profesyoneli-hasta iletişiminin istendik noktaya taşınmasını sağlayabileceklerdir. Sağlık profesyonelleri için Ahlâki Zekâ ve yetileri hakkında farkındalık oluşturmak ve bu yetilerin sağlık alanında kullanılmasıyla daha iyi bir çalışma iklimi oluşturmak amacıyla bu araştırmada, C.H. Lawshe metodu kullanılarak Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Ahlâki Zekânın Ölçülmesine Yönelik bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır. Kapsam: Yapılan literatür okumaları, alınan uzman görüşleri ve istatistik hesaplamalar sonrasında `Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Ahlâki Zekânın Ölçülmesine Yönelik bir ölçek geliştirilmiş, Eskişehir ili örneğinde uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini Eskişehir İlinde bulunan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi, Eskişehir ilindeki Devlet Hastaneleri, Aile Sağlık Merkezleri ve Eskişehir ilindeki özel hastanelerde hizmet sunan doktor ve hemşireler oluşturmaktadır. 2013 yılı sağlık profesyonelleri sayısı esas alınarak örneklem büyüklüğü hesaplanmış, bu doğrultuda 789 kişiye ulaşılmıştır.Yöntem: Kapsam Geçerlilik Oran ve İndeks hesaplamaları sonrasında 77 madde olarak oluşturulan ölçek 789 kişiye uygulandıktan sonra yapılan Açıklayıcı ve Doğrulayıcı Faktör analizi sonuçları sonrasında 47 madde ile son halini almıştır. Cronbach's Alpha değeri 0,966 olarak bulunan ölçeğin; `Eşitlik`, `Empati`, `Ahlâki Zekâ`, `Adalet`, `Hoşgörü`, `Kişisel Kontrol`, `Nezaket` olmak üzere yedi boyutu belirlenmiştir. Sonuçlar: Yaş ortalaması 36,44±9,52, olan sağlık profesyonellerinin 517'isi (%65,5) kadın, 272'isi (%34,5) erkek, 538'i (%68,2) evli, 485'i (%61,5) çocuk sahibi, 552'sinin (% 70,0) gelir düzeyi iyi ve üstüdür. Sağlık Profesyonellerinin 653'ü (%82,8) Eskişehir Kamu hastaneleri, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi ve Aile Sağlık Merkezlerinde görev yapmakta, 352'si (%44,6) on yıl ve daha az mesleki deneyime sahiptirler. Bu araştırmada, Ahlâki zekâ ve parametrelerine tüm katılımcıların cinsiyet ve sağlık kurumlarından hizmet alan yakınlarının olup olmaması durumları fark etmeksizin duyarlı oldukları belirlenmiştir. `Çocuk sahibi olanlar`, `özel kurum`da çalışanlar ve `çalışma süreleri` fazla olanların `Eşitlik` boyutuna daha hassas, `bekâr-evli` ve `bekâr-eşinden ayrılmış` olanlar ve `nöbet sayısı`nın çok olması durumları ile `yaş grupları`na göre gruplamada `Eşitlik` boyutu skorlarında istatistiksel olarak farklılıklar bulunmuştur. Günlük çalışma saatlerini 8 veya üstü saatler arasında belirten kişilerde ise nezaket skorları istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Eşitlik, Empati, Ahlâki Zekâ, Adalet, Hoşgörü, Kişisel Kontrol, Nezaket yetilerinin hayata geçirilmesi insan onuruna saygıyı, haklar ve onur üzerine yeterince ihtimam sağlanmasını kolaylaştıracaktır. Anahtar Kelimeler: Ahlâki zekâ, sağlık profesyonelleri, Lawshe Metodu

Objective: Health professionals positioned as leaders in the field of health care are able to change the quality of service in the diagnosis, treatment, and care process through their communication skills. Health care professionals will be able to move health care professional-patient communication to the desired point, provided that they make moral intelligence and its parameters functional in the process of understanding and making sense of right and wrong behaviour at the mental dimension. The purpose of this study is to develop a scale for measuring Moral Intelligence in the Presentation of Health Care Services by using the method developed by C.H. Lawshe, in order to raise awareness about the moral intelligence and competence for health professionals and to use these qualities in the health care field to create a better working climate.Scope: As a result of the literature review, experts' opinions and statistical calculations; a scale has been developed in order to measure the Moral Intelligence in the Presentation of Health Care Services, and has been applied in Eskişehir, Turkey. The population of the research is covers the doctors and nurses who work in the Training, Research and Application Hospital of Eskisehir Osmangazi University, State Hospitals, Family Healt Centres, and private hospitals in Eskişehir. The sample size has been calculated based on the number of health care professionals in 2013 and accordingly, 789 health care professionals answered the questionnaire.Materials and Methods: Following the calculations of Content Validity Ratio and Content Validity Index, the scale included 77 items. After applying it to 789 participants, with subsequent exploratory and confirmatory factor analysis, the scale has been given its final form with 47 items. The scale's Cronbach's Alpha value has been determined as 0.966. The scale has seven dimensions, and each of them have been defined as `Equality`, `Empathy`, `Moral Intelligence`, `Fairness`, `Tolerance`, `Self Control`, and `Kindness`.Results: The average age of the health care professionals is 36.44±9.52. While 517 of them (65.5%) are female, 272 of them (34.5%) are male. 538 of them (68.2%) are married, 485 (61.5%) have children, and 552 of the participants (70.0%) have a good and higher income level. 653 (82.8%) of them work in the State Hospital of Eskişehir, the Training, Research and Application Hospital of Eskişehir Osmangazi University, and Family Health Centres. 352 of them (44.6%) have professional experience for ten years or less. It has been determined that all participants have been sensitive to moral intelligence and their parameters, irrespective of gender and whether their relatives have been served by health care institutions. Health care professionals who have children, work in private hospitals, and work overtime have been determined to be more sensitive to the dimension of `Equality`. Statistically significant differences have been found within the scores of `single-married`, `single-divorced`, and `number of night shift-age` groups in the `Equality` dimension. The Kindness scores have been found to be statistically significant in those, whose working hours are between 8 and more.Conclusions: As dimensions of this study, Equality, Empathy, Moral Intelligence, Fairness, Tolerance, Self-Control and Kindness will make it easier to be respected for the honour of humanity and consideration to rights and dignity.Key words: Moral Intelligence, healthcare professionals, Lawshe Method