Kanser hastasına bakım verenlerde bakım yükü, baş etme ve duygusal zekanın incelenmesi

Abstract

ÖZET Amaç: Bu araştırma kanser hastalarına bakım veren bireylerin bakım verme yükü, baş etme tutumu ve duygusal zekâ düzeyini değerlendirmek amacıyla kesitsel olarak planlandı. Gereç-yöntem: Araştırma 01.11.2017-31.02.2018 tarihleri arasında Sağlık Bilimleri Üniversitesi Kartal Dr. Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi Medikal onkoloji, Hematoloji klinik ve polikliniklerinde yürütüldü. Araştırmanın örneklemini 18 yaş üzeri, Türkçe okuyup-yazabilen, tanımlanmış psikiyatrik hastalığı olmayan, araştırmaya katılmaya gönüllü 238 bakım veren oluşturdu. Araştırma verileri kişisel veri toplama formu, Schutte Duygusal Zekâ Ölçeği, Baş Etme Tutumları Değerlendirme Ölçeği, Zarit Bakım Yükü Ölçeği kullanılarak toplandı. Araştırma verileri Spearman Korelasyon analizi, Kruskal Wallis Testi, Dunn's Testi ve Mann Whitney U testleri ile analiz edildi. Bulgular: Araştırmada bakım verenlerin %63'ü kadın, %40.3'ü 20-40 yaş arası olup çoğunluğu lise mezunu (%30.7) ve evlidir (%64.3). Bakım verenlerin bakım verme yükü ölçeği toplam medyan puanı 44.97(21.0082.00); başa çıkma tutumları ölçeği toplam medyan puanı 150.44(60.00201.00); duygusal zeka ölçeği toplam medyan puanı 160.49±16.81'dır. Bakım verenlerin bakım verme yükü medyan puanı öğrenim düzeyi, aile tipi, gelir durumu, yaşanılan yer ve hastaya uygulanan tedaviye göre; başa çıkma tutumu toplam medyan puanı bakım verenin yaşadığı yer ve kronik hastalık durumu, hastanın hastalık evresine göre; duygusal zekâ toplam medyan puanı öğrenim düzeyi ve yaşanılan yere göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklıdır (p˂0.005). Araştırmada bakım verme yükü medyan puanı ile duygusal zekâ medyan puanları arasında pozitif yönde zayıf ilişki saptanırken (r=0.240; p<0.005); bakım verme yükü ile başa çıkma tutumları medyan puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki belirlenmedi (p=0.863). Başa çıkma tutumları medyan puanı ile duygusal zekâ ölçeği duyguların kullanımı alt boyut medyan puanı arasında negatif yönde zayıf ilişki saptandı (r=-0.153;p=0.018). Sonuç: Bu araştırmada kanser hastasına bakım verenlerde orta düzeyde bakım verme yükü belirlendi. Bakım verenlerin bakım yükü, başa çıkma tutumu ve duygusal zekâ düzeyinin bazı sosyo-demografik faktörlerden etkilendiği belirlendi. Anahtar kelimeler: Kanser, Bakım Veren, Bakım yükü, Başa çıkma tutumu, Duygusal Zekâ, Hemşirelik

Aim: This research is a cross-sectional study designed to evaluate the care burden, coping status and emotional intelligence of caregivers. Material and Metod: This study was carried out between 01.11.201731.02.2018 in the University of Health Sciences Kartal Lütfi Kırdar Training and Research Hospital Medical oncology, hematology clinic and policlinics. The sample of the study consisted of 238 caregivers who were over 18 years, were able to read and write in Turkish, did not have a defined psychiatric disorder, and were volunteers to participate in this research. The data of this research was used by collecting personal data collection form, the Schutte Emotional Intelligence Scale, the Coping Attitudes Scale, and the Burden Interview Scale. Kruskal Wallis test, Dunn's test, Mann Whitney U test, Spearman correlation analysis were used in the analysis of the data. Findings: In this research, 63% of the caregivers are women, 40.3% of them are between 20-40 years old, most of them are high school graduates (30.7%) and married (64.3%). The total median point of caregivers' care burden interview scale is 44.97(21.00-82.00); the total median point of coping attitudes scale is 150.44(60.00-201.00); the total median point of the emotional intelligence scale is 160.49±16.81.The median point of caregivers' burden is statistically different according to the level of education, family type, income status, place of residence and treatment applied to the patient; the median point of coping status is statistically different according to the caregiver's place of residence, the chronic disease status and the phase of patient's disease; and the median point of emotional intelligence is statistically different according to the level of education and place of residence (p˂0.005). In this study, while there was a weak positive relationship between the median point of caregiving burden and the median score of emotional intelligence;(r=0.240, p<0.005); there was no relation between the median point of caregiving burden and coping attitude (p=0.863).There was a weak negative correlation between the median score of coping attitudes and the subscale of emotional intelligence scale (r=-0.153, p=0.018). Result: In this study, moderate caregiving burden was determined for those caring for cancer patients. It was revealed that caregivers' care burden, coping attitude and emotional intelligence level were influenced by some socio-demographic factors. Key words: Cancer, Caregiver, Caregiving burden, Coping attitudes, Emotional intelligence, Nursing.