Ankilozan spondilit hastalarının anti-TNF ilaç uyumuna mobil uygulamanın etkisi: Pilot çalışma

Abstract

Bu araştırma ankilozan spondilit (AS) hastalarının subkutan (S.C.) anti-TNF ilaç uyumuna yönelik android platformda mobil uygulama geliştirmek ve geliştirilen bu uygulamanın ilaç uyumuna etkisini değerlendirmek amacıyla yapıldı. Son test, kontrol gruplu deneysel desende yapılan bu araştırmanın evrenini 15 Aralık 2017- 15 Ekim 2018 tarihleri arasında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık, Uygulama ve Araştırma Hastanesi Romatoloji Bilim Dalı polikliniğinde ankilozan spondilit nedeniyle subkutan anti-TNF ilaç reçete edilen hastalar, örneklemini ise; örneklem seçim ölçütlerine uyan 29 hasta oluşturdu. Araştırmanın örneklemini oluşturan hastalar kura yöntemi ile mobil uygulama (n=16) ve eğitim kitapçığı gruplarına (n=13) atandı. Mobil uygulama grubundaki hastaların android telefonlarına bluetooth teknolojisiyle hastalık bilgisi, anti-TNF ilaç uygulaması ve yönetimine ilişkin takip ve bilgilerin yer aldığı mobil uygulamanın aktarımı ve kurulumu sağlandı; eğitim kitapçığı grubundaki hastalara hastalık bilgisi, anti-TNF ilaç uygulaması ve yönetimine ilişkin eğitim kitapçığı verildi. Çalışmada hastalar anti-TNF ilaç tedavisi öncesinde ve tedaviden 6 hafta sonra olmak üzere 2 kez değerlendirildi. Araştırmanın verileri Birey tanıtım formu, BASDAI, BASFI, ASQoL, Morisky Uyum Ölçeği ve Subkutan Anti TNF Tedavi Uyum Anketi ile toplandı. Nicel değişkenlerin normal dağılıma uygunluğu Shapiro Wilk testi ile araştırıldı. Normal dağılım gösteren nicel değişkenlere ait özet değerler ortalama ortalama±standart sapma, ortalama±standart hata; normal dağılım göstermeyenlerin ise medyan (Q1-Q3) olarak verildi. Nitel değişkenlere ait özet değerler frekans ve yüzde ile gösterildi. p<0,05 olarak elde edilen sonuçlar anlamlı kabul edildi.AS hastalarında S.C. anti-TNF ilaç uygulamasına yönelik geliştirilen mobil uygulamanın bilgi kalitesi ve güvenirliği yüksek bulundu (65,4±11,32). Mobil uygulama ve eğitim kitapçığı gruplarındaki hastaların yaş ortalaması 39,5±12,88; 41,1±15,35 yıldır (sırasıyla). Hastaların çoğunluğu erkek (%69), evli (%69), lise mezunudur (%44,8). Her iki grup hastanın 1. değerlendirmeye göre 2. değerlendirmesinde BASDAI, BASFI ve ASQoL ortalama puanlarının istatistiksel olarak önemli düzeyde düşük olduğu (p<0,001); bu düşüşün gruplar arasında farklı olmadığı belirlendi (p>0,05). Çalışmamızda mobil uygulama grubundaki hastaların %87,5'nin, eğitim kitapçığı grubundaki hastaların %46,2'sinin yüksek ilaç uyumuna sahip olduğu belirlendi.AS hastalarında S.C. anti-TNF ilaç uygulamasına yönelik geliştirilen mobil uygulama bilgi kalitesi ve güvenirliği yönünden kullanılabilir bir materyaldir. S.C. anti-TNF ilaç uyumuna yönelik geliştirilen bu mobil uygulama, kitapçık verilerek yapılan eğitime göre ilaç uyumunu olumlu yönde etkilemektedir.Anahtar kelimeler: Ankilozan spondilit, anti-TNF ilaç, subkutan, ilaç uyumu, mobil uygulama, hemşirelik

This study was carried out to develop mobile application on the android platform for the subcutaneous anti-TNF drug adherence of ankylosing spondylitis patients and to evaluate the effect of this application on drug compliance.The universe of this experimental designed posttest control group research is consisted of patients prescribed subcutaneous anti-TNF drug due to ankylosing spondylitis in Eskişehir Osmangazi University Health, Application and Research Hospital Rheumatology Polyclinic between 15 December 2017 – 15 October 2018; and the sample is composed of 29 patients who met the sample selection criteria. The patients who constituted the sample of the study were assigned by lot to mobile application (n=16) and the education booklet groups (n=13). The mobile application that includes follow-up and information related to disease information, anti-TNF drug application and management was transferred to mobile phones of patients in mobile application group via bluetooth technology and installed. The patients in the education booklet group were given an education booklet on disease information, anti-TNF drug administration and management. Patients were evaluated 2 times: before the anti-TNF drug treatment and 6 weeks after the treatment. The data of the study were collected by means of an individual identification form, BASDAI, BASFI, ASQoL, Morisky Medication Adherence Scale and Subcutaneous Anti-TNF Treatment Adherence Questionnaire. The normal distribution of quantitative variables was investigated by Shapiro Wilk test. The mean values of the quantitative variables showing normal distribution were given as mean±standard deviation, mean±standard error and those are not showing normal distribution were given as median (Q1-Q3). Mean values of qualitative variables were shown with frequency and percentage. Results obtained as p<0,05 were considered significant.The quality and reliability of the mobile application developed for S.C. anti-TNF drug implementation on A.S. patients was found to be high (65,4±11,32). The mean age of the patients in the mobile application and education booklet groups was 39,5±12,88; 41,1±15,35 years (respectively). The majority of the patients were male (69%), married (69%), and high school graduate (44,8%). For both group of patients, the mean scores of BASDAI, BASFI and ASQoL were statistically significantly lower at the 2nd evaluation than at the 1st evaluation; this decline was not different between groups (p>0,05). In our study, it was determined that 87.5% of the patients in the mobile application group and 46.2% of the patients in the education booklet group had high drug adherence.The mobile application developed for S.C. anti-TNF drug implementation on A.S. patients is a useable material in terms of information quality and reliability. This mobile application developed in S.C. anti-TNF drug adherence affects the adherence of the drug positively comparing to the education given by the booklet.Keywords: Ankylosing spondylitis, anti-TNF drug, subcutaneous, drug compliance, mobile application, nursing.