Acil servise başvuran hasta yakınlarının temel yaşam desteği farkındalığı ve sağlık okuryazarlığının değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışma, acil servise başvuran hasta yakınlarının temel yaşam desteği farkındalığı ve sağlık okuryazarlığının değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır.Yöntem: Çalışma, Ocak- Şubat 2018 tarih aralığında Eskişehir ili yetişkin acil servise başvuru yapan çalışmaya gönüllü katılan 555 hasta yakını üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veriler; hasta yakınlarının demografik özellikleri, acil servise başvuru özellikleri ve temel yaşam desteği ile ilgili bilgilerini ölçmeye yönelik bilgi toplama formu ve Yetişkinlerde fonksiyonel sağlık okuryazarlığı kısa testi / S-TOFHLA ile toplanmıştır. Çalışmanın istatistiksel analizlerinde, Ki-kare, Mann-Whitney U, Krusskal Wallis analizi kullanılmıştır.Bulgular: Çalışma grubunu oluşturanların %57.7'si erkek, %42.3'ü kadın olup, yaş ortalaması 35,96±11,85 yıldır. Hasta yakınlarının %57.7'si TYD bilmediği saptandı. Kadınların, 46 yaş ve üzerinde olanların, ortaokuldan daha az öğrenime sahip olanların, evli olanların, diğer ulaşım şekli ile acil servise ulaşanların, temel yaşam desteği eğitimi almamış olanların, kalp masajı yapmayı bilmediğini ifade edenlerin, kalp masajı ve suni solunum oranını bilmeyenlerin, kalp hızını bilmeyenlerin, TYD uygulaması yetkisi olmayanların, daha önce herhangi bir şekilde ani ölüm olayına tanık olmayanların, çekinmeden suni solunum/ kalp masajı yaparım diyenlerin TYD bilmeme oranının yüksek olması istatistiksel olarak anlamlıdır (her biri için; p<0,01).Katılımcıların sağlık okuryazarlığı puanı ortalama 9.74±3.31 olup, TYD bilenlerin puanı 8.0, bilmeyenlerin 10.00 idi. Sağlık okuryazarlığı puanı TYD bilmeyenlerin, TYD eğitimi almayanların, bilinç kontrolü yapmayı bilmeyenlerin, solunum kontrolü yapmayı bilmeyenlerin, dolaşım kontrolü yapmayı bilmeyenlerin, kalp masajı yapmayı bilmeyenlerin daha yüksekti. Sağlık okuryazarlığı puanı, sağlık personelinin, daha önce ani ölüm olayına tanık olanların, suni solunum ve kalp masajını çekinmeden yapanların ve poliklinik hizmetlerine ulaşamayanların düşüktü.Acil servise motor, bisiklet vb. diğer ulaşım şekillerini kullanan katılımcıların, daha önce acil başvurusu olup verilen tedaviyi anlayamayan (tedavi uyumsuzluğu bulunan) katılımcıların sağlık okuryazarlığı puanları anlamlı olarak daha yüksektir. Sonuç: Çalışma grubunun yarısı TYD bilmiyor. Sağlık okuryazarlığı TYD bilenlerin, TYD eğitimi alanların, bilinç kontrolü yapmayı bilenlerin, solunum kontrolü yapmayı bilenlerin, dolaşım kontrolü yapmayı bilenlerin, kalp masajı yapmayı bilenlerin, sağlık personelinin, daha önce ani ölüm olayına tanık olanların, suni solunum ve kalp masajını çekinmeden yapanların ve poliklinik hizmetlerine ulaşamayanların düşüktür. Anahtar Kelimeler: Temel yaşam desteği, sağlık okuryazarlığı, acil servis, hasta yakını

Objective:The aim of this study was to determine Evalution of Basic Life Support Awareness and Health Literacy of Patient Relatives Who Apply for Emergency Services.Methods: The study was conducted on 555 volunteers who applied to the adult emergency department in Eskişehir between January-February 2018. Data were collected with 21 questions related to information collection form for measuring patient relatives ' demographics, emergency room referral characteristics and basic life support information, and functional health literacy short test in adults / s-TOFHLA. Statistical analysis was performed using chi-square, Mann-Whitney U, Kruskal Wallis analysis.Results: The study group consisted of 57.7% male, 42.3% female and the mean age was 35.96±11.85 years. It was found that 57.7% of patient relatives did not know the basic life support. Women, those aged 46 and over, those who have less education than secondary school, who are married, who reach the emergency room by other means of transportation, who have not received basic life support training, who stated that they do not know how to perform cardiac massage, who do not know heart rate and artificial respiration rate, heart rate It is statistically significant that those who do not know, who do not have the authority to perform TYD, who have not witnessed sudden death in any way and who do not hesitate to use artificial respiration / cardiac massage, have a high rate of not knowing basic life support (p<0.01 for each).The health literacy score of the participants was 9.94±3.31 on average and the score of the basic life support experts was 8.0 and the ones who did not know was 10.00. Health literacy score was higher among those who did not know basic life support, those who did not receive basic life support education, those who did not know how to control consciousness, those who did not know how to do respiratory control, those who did not know how to perform circulatory control, and those who did not know how to perform heart massage. Health literacy score was low for health personnel, those who had witnessed sudden death, those who had not given artificial respiration and cardiac massage without any hesitation, and those who could not access polyclinic services.To the emergency room for motor, bike, etc. participants using other forms of Transportation have significantly lower levels of health literacy than participants who do not understand the treatment (with treatment incompatibility) that had previously been given an emergency application.Conclusion: Half of research group do not know basic life support. Health literacy score was higher among those who did not know basic life support, those who receive basic life support education, those who know how to control consciousness, those who know how to do respiratory control, those who know how to perform circulatory control, and those who know how to perform heart massage. Health literacy score was low for health personnel, those who had witnessed sudden death, those who had given artificial respiration and cardiac massage without any hesitation, and those who could not access polyclinic services.Keywords: Basic life support, health literacy, emergency services, patient relatives