Obez hastalarda yaşam kalitesinin özerklik ilkesi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmada, fiziksel, sosyal ve psikolojik yönleriyle önemli bir halk sağlığı sorunu olan obezitenin özerklik, özerkliğe saygı ilkesi ve yaşam kalitesi üzerindeki etkisi, başka bir ifade ile obez hastalar ile obez olmayan bireylerin özerklik, özerkliğe saygı ilkesi ve yaşam kalitesi bakımından farklılaşıp farklılaşmadığının araştırılması amaçlanmıştır.Kapsam: Çalışmanın evrenini Eskişehir Yunusemre Devlet Hastanesi, Eskişehir Devlet Hastanesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi Beslenme ve Diyet poliklinikleri ile Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Kadın Danışma ve Dayanışma Merkezi Beslenme ve Diyet Birimi'ne başvuran ve araştırmaya katılmayı kabul eden hastalar ve danışanlar oluşturmuştur. Araştırmanın vaka grubunu beden kütle indeksi (BKİ)≥30,00 kg/m² olan 354 kişi; kontrol grubu ise, BKİ değeri 18,50-24,99 kg/m² arasında olan 354 kişi oluşturmuştur. Yöntem: Vaka ve kontrol gruplarından oluşan kesitsel, çözümleyici ve tanımlayıcı özellikte planlanan çalışma, ilgili kurumlardan yazılı izin alındıktan sonra, Ağustos-Ekim 2018 tarihleri arasında yapılmıştır. Katılımcılara, çalışmanın amaçları göz önünde bulundurularak oluşturulan sosyodemografik bilgiler formu, özerklik ve özerkliğe saygı ilkesine ilişkin soruların yer aldığı anket formu ile Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılmış Obezlere Özgü Yaşam Kalitesi Ölçeği (OÖYKÖ) uygulanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler, Kolmogorov-Smirnov Testi, Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis H Testi, Ki-kare Bağımsızlık Analizi, Dunn's Çoklu Analiz Testi ve Spearman Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Bulgular: Görüş ve düşüncelerini rahatlıkla açıklayabildiğini ifade eden obez hastalar ile görüş ve düşüncelerini rahatlıkla açıklayamadığını ifade eden obez hastalar arasında OÖYKÖ skoru açısından görüş ve düşüncelerini rahatlıkla açıklayabildiğini ifade eden obez hastalar lehine istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,001). Kendi bedeni ve sağlığıyla ilgili konularda kendisine de seçim hakkı verilmesini istediğini belirten obez hastalar ile kendi bedeni ve sağlığıyla ilgili konularda kendisine de seçim hakkı verilmesini istemediğini belirten obez hastalar arasında OÖYKÖ skoru açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamıştır (p=0,961>0,05). Karar ve eylemlerinde başkalarının düşüncelerinden etkilendiğini bildiren obez hastalar ile karar ve eylemlerinde başkalarının düşüncelerinden etkilenmediğini bildiren obez hastalar arasında OÖYKÖ skoru açısından karar ve eylemlerinde başkalarının düşüncelerinden etkilenmediğini bildiren katılımcılar lehine istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,001). Çalışmamızda obezite ile OÖYKÖ skoru arasında istatistiksel olarak kontrol grubu lehine anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,001).Sonuç: Obez olmayan bireylerin daha iyi yaşam kalitesine sahip olduğu bulunmuşken obezitenin, hastaların özerk olmalarını, kendilerini özgür ve bağımsız hissetmelerini etkilemediği; özerk seçim yapmalarını, eylem özerkliklerini ve düşünce özerkliklerini olumsuz etkilediği; birey özerkliklerini, istek özerkliklerini ve özerkliğe saygı ilkesini benimsemelerini olumlu etkilediği ifade edilebilir. Obez hastaların yaşam kalitelerinin özerklik ve özerkliğe saygı ilkesi çerçevesinde daha somut şekilde ele alınabilmesi için `Obez Hastalarda Algılanan Özerklik Ölçeği`nin hazırlanarak gelecek çalışmalarda her iki ölçeğin birlikte kullanılması önerilmektedir.

Objective: The aim of this study was to investigate the effect of obesity, an important public health problem in terms of physical, social and psychological aspects, on autonomy, the principle of respect for autonomy (PRA) and quality of life (QoL), in other words, whether obese and non-obese individuals differ in terms of autonomy, PRA, and QoL.Scope: The universe of the study consisted of patients and counselees who were admitted to the Nutrition and Diet outpatient clinics of Eskisehir Yunusemre State Hospital, Eskisehir State Hospital, Eskisehir Osmangazi University Health Practice and Research Hospital and to the Nutrition and Diet Unit of Eskisehir Metropolitan Municipality Women's Counseling and Solidarity Center and who accepted to the participate in the study. The study group consisted of 354 individuals with a body mass index (BMI) of ≥30,00 kg/m² and the control group consisted of 354 individuals with a BMI between 18.50 and 24.99 kg/m². Method: This cross-sectional, analytical and descriptive study consisting of study and control groups was conducted between August and October 2018 after obtaining written approval from the relevant institutions. A sociodemographic information form created by considering the objectives of the study, a questionnaire including questions about autonomy and PRA, and Obesity and Weight Loss Quality of Life scale (OWLQOL), the Turkish validity and reliability study of which was performed, were administered to the participants were administered. Descriptive statistics, Kolmogorov-Smirnov test, Mann-Whitney U test, Kruskal-Wallis H Test, Chi-square Independence Analysis, Dunn's Test of Multiple Comparisons and Spearman Correlation Analysis were used to evaluate the data. Results: There was a statistically significant difference between the obese patients stating that they could easily explain their opinions and thoughts and the obese patients stating that they could not easily explain their opinions and thoughts in terms of OWLQOL score in favor of the obese patients stating that they could easily explain their opinions and thoughts (p<0.001). There was no statistically significant difference between the obese patients stating that they wanted to be given the right to choose about their own body and health and the obese patients stating that they did not want to be given the right to choose about their own body and health in terms of OWLQOL score (p=0.961>0.05). There was a statistically significant difference between the obese patients reporting that they were affected by the opinions of others in their decisions and actions and the obese patients reporting that they were not affected by the opinions of others in their decisions and actions in terms of OWLQOL score in favor of the participants reporting that they were not affected by the opinions of others in their decisions and actions (p<0.001). In our study, there was a statistically significant difference between obesity and OWLQOL score in favor of the control group (p<0.001).Conclusion: While it was found that non-obese individuals had a better quality of life, it can be speculated that obesity did not affect the autonomy of the patients and their feeling of being free and independent, negatively affected their autonomous choice, autonomy of action and autonomy of thought, and positively affected their individual autonomy, autonomy of desire and adoption of PRA. It is recommended that the `Scale of Perceived Autonomy in Obese Patients` be prepared and two scales be used together in future studies in order to be able to address the QoLs of obese patients in a more concrete manner within the framework of autonomy and PRA.