Pediatri yoğun bakım ünitesinden taburcu olan çocuk ve ebeveynlerinde travma sonrası stres bozukluğunun değerlendirilmesi

Abstract

Giriş: Çocuğun yoğun bakıma yatması, hem çocuk hem de ailede travma etkisi oluşturabilir. Yaşanan travmaya bağlı çocuk ve ailelerinde akut stres bozukluğu (ASB) ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) görülebilir. Amaç: Çalışma pediatri yoğun bakım ünitesi (PYBÜ)'nden taburcu olan ve/veya servise devredilen 8-12 yaş arası çocuklar ve ebeveynlerinde ASB ve TSSB riskini ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapıldı.Gereç-Yöntem: Kesitsel ve ilişki arayıcı tipte bir çalışmadır. Araştırma, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İhsan Doğramacı Çocuk Hastanesi PYBÜ'de yatan çocuk ve ebeveynleri ile yapıldı. Çalışmaya; ulaşılabilen, araştırmayı kabul eden ve örneklem seçim kriterlerine uyan 110 çocuk, 98 anne ve 80 baba dahil edildi. Veriler 1 Ocak 2019 ile 31 Mart 2019 tarihleri arasında toplandı. Çalışma yapılmadan önce etik kurul izni ve gerekli kurum izinleri alındı. Çalışmada veri toplamak amacıyla `Kişisel Veri Toplama Formu`, ASB ve TSSB'yi belirlemek için `Travma Sonrası Stres Tepki Ölçeği` ve `TSSB Soru Listesi - Sivil Versiyonu` kullanıldı. Çalışmada kullanılan travma sonrası stres tepki ölçeğinde; 12-24 puan arası `Hafif Düzeyde TSSB`, 25-39 puan arası `Orta Düzeyde TSSB`, 40-59 puan arası `Ağır Düzeyde TSSB`, 60 ve üstü puan ise `Çok Ağır Düzeyde TSSB` şeklinde yorumlanmaktadır. Çalışmada anne ve babalar için kullanılan `travma sonrası stres tepki ölçeği`nin kesme puanı ise 22-24 arasındadır. Bu puanların üstü yüksek risk kabul edilmektedir. İstatistiksel analizler SPSS paket programı ile yapıldı ve p<0,05 önemli kabul edildi. Çalışma sonunda Gpower 3.0.10 programı kullanılarak (alpha=0,05) yapılan güç analizinde araştırmanın gücü; 110 çocuk için %85, 98 anne için %93,3 ve 80 baba için %81,5 olarak bulundu.Bulgular: Çalışmada çocuklarda ASB puanı ortalaması 35,74±12,43 (min. 12, maks. 74), TSSB puanı ortalaması ise 34,46±15,89 (min. 8, maks. 74) olarak bulunmuştur. Buna göre yaptığımız çalışmada çocuklarda hafif düzeyden çok ağır düzeye kadar ASB ve TSSB riski bulunmaktadır. Çalışmada anneler için ASB puanı ortalaması 47,79±16,32 (min. 19, max. 85) ve TSSB puanı ortalaması 53,66±16,93 (min. 17, max. 85) olarak bulunmuştur. Babalar için ASB puanı ortalaması 37,23±12,74 (min. 17, max, 74) ve TSSB puanı ortalaması 33,24±14,61 (min. 17, max. 71) olarak bulunmuştur. Buna göre yaptığımız çalışmada çocuğu yoğun bakımda yatan anne ve babalar da TSSB yüksek risk olarak saptamıştır. Çalışmada çocuk, anne ve babanın ASB puanları arasında pozitif yönde istatistiksel olarak önemli ilişki saptandı (p<0,05). Aynı ilişki TSSB puanları arasında da bulundu (p<0,05). Çocuğun, anne ve babanın ASB ve TSSB puanları arasında da pozitif yönde ilişki tespit edildi (p<0,05). Ebeveyninin kendisine destek olduğunu belirten çocukların ASB puanları, ebeveyn desteğinin olmadığını belirten çocuklardan daha yüksek bulundu (p<0,05). Aile gelir durumu ile annenin TSSB puanı arasında, çocuğun yoğun bakımda ölüme tanık olma durumu ile çocuğun ASB puanı arasında istatistiksel olarak anlamlılık saptandı (p<0,05).Sonuç ve Öneriler: Çocuğun ASB puanı arttıkça, annenin ve babanın ASB puanının arttığı, aynı şekilde çocuğun ASB puanı azaldıkça, annenin ve babanın ASB puanının azaldığı belirlendi. Aynı ilişki TSSB puanları arasında da bulundu. Çocuğun, annenin ve babanın ASB puanı ile TSSB puanı arasında da pozitif yönde ilişki olduğu saptandı. Önerimiz PYBÜ'den taburcu olan ve/veya servise devredilen tüm çocuk ve ebeveynlerinde TSSB taramasının yapılmasıdır. Çocuk ve ebeveynlerinde TSSB taraması yapılması, durumun erken dönemde tespiti, gerekli sağlık kurumlarına yönlendirilmesi ve tedavisi yönünden önemlidir.

Introduction: A child's hospitalization in intensive care may create a trauma both for the child and her/his family. As a result of the trauma, the child and the family may develop acute stress disorder (ASD) and posttraumatic stress disorder (PTSD). Purpose: The study was conducted to determine ASD and PTSD risk and the affecting factors in children aged 8 to 12 years discharged from the pediatric intensive care unit (PICU) and/or referred to the service and their parents. Materials-Methods: It is a cross-sectional and relationship-seeking study. The descriptive study was carried out with children hospitalized in the PICU of Hacettepe University Medical Faculty Ihsan Dogramaci Children's Hospital and their parents. In the study; 110 children, 98 mothers and 80 fathers who were accessed, agreed to participate and met the sample selection criteria, were included. The data were collected between January 1st, 2019 and March 31st, 2019. Before the study, an ethics committee approval and necessary institution permissions were received. In the study, the data were collected using the `Personal Data Collection Form`. In order to determine ASD and PTSD, the `Posttraumatic Stress Reaction Scale` and the `PTSD Question List – Civil Version` were used. In the Posttraumatic Stress Reaction Scale used in the study; 12-24 points are interpreted as `Mild PTSD`, 25-39 points `Medium PTSD`, 40-59 points `Severe PTSD` and 60 points and over `Very Severe PTSD`. Cutoff score of the `Posttraumatic Stress Reaction Scale` used in the study for parents was between 22-24. Scores above these are accepted as high risk. Statistical analyses were conducted with the SPSS package program and the significance was accepted at the level of p<0,05. In the power analysis which was performed at the end of the study using the Gpower 3.0.10 program (alpha=0,05), power of the study was found to be 85% for 110 children, 93,3% for 98 mothers and 81,5% for 80 fathers.Findings: In the study, the ASD score average was found to be 35,74±12,43 (min. 12, max. 74) and the PTSD score average 34,46±15,89 (min. 8, max. 74) for children. Accordingly in our study, we determined ASD and PTSD risk in children, ranging from mild to very severe. In the study, the ASD score average was found to be 47,79±16,32 (min. 19, max. 85) and the PTSD score average 53,66±16,93 (min. 17, max. 85) for mothers. Also, the ASD score average was found to be 37,23±12,74 (min. 17, max, 74) and the PTSD score average 33,24±14,61 (min. 17, max. 71) for fathers. Accordingly in our study, we determined a higher PTSD risk in parents with children hospitalized in intensive care. It was determined that there was a positively and statistically significant correlation between the ASD scores of children, mothers and fathers (p<0,05). The same correlation was also observed between the PTSD scores (p<0,05). It was determined that there was a positive correlation between the ASD and PTSD scores of children, mothers and fathers as well (p<0,05). The ASD scores of children indicating that their parents supported them, were found to be higher than children indicating that their parents did not support them (p<0,05). It was determined that there was a statistical significance between the family's income status and mother's PTSD score and between the child's witnessing a death in intensive care and her/his ASD score (p<0,05).Conclusion and Recommendation: It was determined that as the child's ASD score increased, mother's and father's ASD score increased and as the child's ASD score decreased, mother's and father's ASD score decreased. The same relationship was found among PTSD scores. A positive correlation was found between the child's, mother's and father's ASD and PTSD scores. We suggest that all children discharged from the PICU and/or referred to the service and their parents are screened in terms of PTSD. Performing posttraumatic stress disorder screening in children and parents is important for early diagnosis, referral to necessary medical institutions and treatment.