İç ve dış ticarette yeni bir finansman yöntemi `factoring`

Abstract

ÖZET İç ve dış ticarette yeni bir finansman yöntemi olarak ortaya çıkan factoring kelime anlamı olarak Latince kökenli olan ve bir başkası hesabına hareket eden veya faaliyette bulunan kişi anlamına gelen factor kelimesinden türemiştir. İşletmeler adına hareket eden bu ihtisas kuruluşları tarafından yürütülen faaliyete factoring adı verilmekte ve uluslararası bir kavram olarak ortaya çıkmaktadır. Gerçek olarak ilk factoring işlemi I4.yy'da İngilte re'de yün endüstrisinde bazı kişi ve kuruluşlar tarafından yapılmıştır. Daha sonraları 20,yy'da Amerika'nın ekonomik yapısının gelişmesi ile beraber factoring hizmetleri yaygınlaşmaya başlamıştır. Factoring hizmeti ithalatçı, ihracatçı »muhabir factor ve yerli factor arasında alacağın temliki yoluyla yürümektedir. Satıcının yaptığı satış karşılığı doğan menfaatlerini factor'e temlik etmesi ve bu tutarın %70-80'i kadarını peşin alması ile başlayan factoring hizmeti karşılığında satıcı factor'e belirli bir komisyon ve kullandığı nakit para karşılığı faiz öder. Diğer finansman yollarından farklı olan ve işletme için daha faydalı olan factoring'in fonksiyonları ve işleyiş tarzına göre çeşitleri vardır. Fonksiyonlarına göre yurtiçi ve yurtdışı factoring olarak ikiye ayrılmaktadır. Yurtdışı factoring ise ihracatta ve ithalatta olmak üzere iki alt bölüme ayrılmak tadır. İşleyiş tarzına göre ise zahiri/geleneksel, vadeli/ iskontolo, açık/gizli ve yerel/uluslararası olmak üzere dört çeşit factoring hizmeti vardır.Ülkemizde yeni uygulanan factoring hizmetinin ihracat ve ithalatta işletmeler üzerinde `faydaları bulunmaktadır. Dünya toplam dış ticaret işlemlerinde önemli bir paya sahip olan factoring hizmeti sayesinde finansman sorunu ile karşı karşıya kalan işletmeler daha rahat bir biçimde rekabete girişebilmektedirler. Benzer finansman yöntemleri olan forfaiting, senet karşılığı kredi, ihracat kredi sigortası ile factoring kıyaslandığında factoring'in bu yöntemlerden bazı yönlerden daha avantajlı bir yöntem olduğunu da söyleyebi liriz. Ülkemizde factoring hizmetlerinin kendine özgü yasal mevzuatı yoktur. Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu'nun alacağın temliki ile ilgili bazı hükümle rinden faydalanılarak yapılan işlemlere yasaldayanak bulunmamaktadır. Ayrıca, factoring hizmetinin yasal bir mevzuata sahip olmaması nedeniyle herhangi bir teşvik'e de sahip değildir. Bu yüzden yürürlükteki bazı vergi kanunları ile de ilgili sorunları ortaya çıkmaktadır. Gereken önem verilerek alt yapı ve yasal mevzuat oluşturulduğu takdirde ülkemiz iç ve dış ticareti factoring sayesinde önemli miktarda artacak ve işletmelerin en önemli sorunları olan, alacak tahsilatı, nakit yönetimi ve finansman yetersizliği giderilebilecektir.