Factoring - forfaiting ve Türkiye uygulaması

Abstract

ÖZET Bir finansman tekniği olarak ülkemizde 80'li yılların sonundan itibaren uygulamaya başlanan factoring hizmetlerinin örneği 1988 yılında görülmüştür. Factoring sözcüğü latince kökenli olup, bir başkası hesabına davranan veya bu seyi yapan kişiyi ifade eder. Factoring; (Genel Alacak Devir ve Satış İşlemi) müşteri alacaklarının factoring şirketi tarafından bedeli peşin ödenmek suretiyle alınmasıdır. Factoring işleminde; önce ihracatçı ve ithalatçı arasında bir sözleşme yapılır. İhracat factoring'inde ise, müşteri (ihracatçı) belli bir ülkedeki borçlu karşısında mal tesliminden ileri gelen alacağını kendi ülkesindeki ihracatçı factoring şirketine satar ve temlik eder. İhracatçı factoring şirketi, söz konusu alacağını, borçlunun (ithalatçının) ülkesindeki kendi factoring muhabirine satar. Son olarak ithalatçının ödeme kabiliyetinin araştırılması, ithalatçının factoring şirketi tarafından yapılır. İthalatçı factoring şirketi borçlunun ödememe riskini tamamen veya kısmen belli alacaklar için üstlenmesi mümkündür. Factoring işleminin konusu tüketim malları kısaca vadeli yatırım mallandır. Forfaiting terimi ise fransızca `a'forfait` sözcüğünden gelmekte olup hakların teslim edilmesi anlamına gelmektedir. Finansman tekniği olarak forfaiting ise, `ihracat işlemlerinden doğan vadeli alacak hakkının rücu edilmeksizin iskonto edilmesi` şeklinde tanımlanabilir. Aslında forfaiting yeni bir yöntem olmayıp 1950'li yıllarda batılı ülkelerin doğu bloku ülkelerine ve daha sonra da gelişmekte olan ülkelere yaptıkları yatırım malı ihracatının finansmanı amacıyla kullanılmaya başlamıştır. Günümüzde ise bu alternatif finansman yöntemi dünyanın her yerinde kullanılmakta olup, yatırım malı ihracatının yanında tüketim malları, servis ve kira kontratları da bu yönteırıin kapsamına girmektedir., Forfaiting; ihracatçılarımıza şu şekilde sunulmaktadır; önce ihracatçı ve ithalatçı arasında satış kontratı yapılır, daha sonra malın sevkiyatı gerçekleştirilir.Malı teslim alan ithalatçı aval veren bankadan senetleri alır. Bu alınan senetler ithalatçı tarafından ihracatçıya verilir. İhracatçı forfaiting şirketi ile kontrat yapar. Kontrat gerçekleştikten sonra forfaiting şirketine senetler teslim edilir. Forfaiting şirketi iskonto edilmiş meblağın nakten ödenmesinden sonra aval veren banka aracılığı ile senetler ithalatçıdan tahsil edilir. Sonuç olarak, bu sistemin Türkiye'de uygulanması durumunda, enflasyonist ortamda ülkeler arası ve yurtiçi ticaret mekanizmasının daha iyi yerlere gelmesi sağlanabilir. II