Boğazlar`ın güvenliği için 1 Temmuz 1994 tarihli `Boğazlar ve Marmara Bölgesi Deniz Trafik Düzeni hakkında tüzük`

Abstract

ÖZET Avrupa ve Asya kıtalarını birbirinden ayıran, Karadeniz ve Akdeniz'i birbirine bağlayan tabii su yollan olan Türk Boğazları'nı, diğer boğazlardan aynan kendine özgü bir takım oşinografik ve coğrafi özellikler vardır. Türk Boğazlar Bölgesi'nde güvenli seyrüseferin sağlanabilmesi için, Boğazlar'ın kendine has bu özelliklerini dikkate alan bir trafik düzenlemesinin de gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Nitekim, Türkiye en son 1 Temmuz 1994 tarihinde ulusal olarak yürürlüğe soktuğu `Boğazlar ve Marmara Bölgesi Trafik Düzeni Hakkında Tüzük` ile bunu sağlamaya çalışmıştır. Ancak, 1 Temmuz 1994 tarihli bu yeni tüzük, beraberinde bir çok tartışmaları da getirmiştir. Boğazlar'ın Güvenliği îçin 1 Temmuz 1994 Tarihli 'Boğazlar ve Marmara Bölgesi Deniz Trafik Düzeni Hakkında Tüzük' isimli bu tez çalışmamızda, yeni tüzük hakkında ortaya çıkan söz konusu tartışmalar ele alınarak, etraflıca incelenmiştir. 1994 tarihli yeni Boğazlar tüzüğünün Türkiye'nin iddia ettiği gibi bir ihtiyaçtan mı ortaya çıktığı, yoksa muhalif ülkelerin iddia ettiği gibi Mountreux Sözleşmesi'ne aykırı bir şekilde, petrolün Boğazlar'dan naklini önlemek için bir koz olarak mı kullanıldığı sorularının cevabı aranmıştır. Türkiye'nin seyrüsefer, çevre, can ve mal güvenliğini sağlamak amaçlarıyla yürürlüğe koyduğu 1994 tarihli tüzüğün gerekçeleri ve getirdikleri, maddeler halinde incelenmiş, tüzüğünün 1936 Mountreux Boğazlar Sözleşmesi ve uluslararası hukuk sözleşmeleriyle olan uyumu ve bu sözleşmelerden kaynaklanan dayanakları incelenmiştir. Yine tüzüğe muhalif ve destekçi ülkelerin profilleri çıkarılmış, Boğaz'ı kullanım oranlan ve 1936 Montreux Boğazlar Sözleşmesi'nin değiştirilmesine bakışları araştırılmıştır. Tez kapsamında ayrıca, 1994 tarihli yeni Boğazlar tüzüğü sebebiyle yurt içinde yaşanan tartışmalara da yer verilmiş ve özellikle IMO (Uluslararası Denizcilik örgütü) sürecine yönelik eleştiriler, gerekçeleri ve bu eleştirilere verilen cevaplar da ele alınmıştır. Yeni tüzüğün uygulamaya konulmasını müteakip yaşanan gelişmeler ve yeni tüzüğün eksik yanları ile Boğazlar'a alternatif kanal tartışmaları incelenmiştir. Bütün bunları yaparken de konunun daha iyi anlaşılabilmesi için, Boğazlar'ın tarihin akışı içerisinde yaşadığı evreler, sebep ve sonuçlarıyla birlikte ele alınmış, tarih boyunca Boğazlar Bölgesi'nde yaşanan `kapalılık` ve `açıklık` mücadelesi özetlenerek, 1994 tarihli yeni Boğazlar tüzüğü sebebiyle bu mücadelenin nasıl tekerrür ettiği gösterilmiştir. Beş bölümden oluşan çalışmanın neticesinde, 1994 tarihli yeni Boğazlar Tüzüğü'nün petrolün Boğazlar'dan naklini önlemek için uygulamaya konulmadığı, aksine seyrüsefer, can, mal ve çevre güvenliğini sağlamak için böyle bir tüzük hazırlamakta geç bile kalındığı kanısına varılmıştır. Yine, 1994 tarihli yeni tüzüğün 1936 Mountreux Sözleşmesi'ne aykırı olmadığı, aksine 1936 Mountreux Sözleşmesi ve sonrasında imzalanan uluslararası sözleşmelerle uyumluluk arz ettiği ortaya konulmuştur. Bununla beraber, 1994 tarihli yeni tüzüğün hedeflerine ulaşmada önemli basanlar gösterdiği, 2000 yılına kadar tamamlanması beklenen ve tüzüğün eksiklerini gidermeyi amaçlayan ek çalışmanın sona ermesi halinde, bu başarının miktarının daha da artacağı belirtilmiştir. Ancak, Türkiye'nin Boğazlar Bölgesi'nde tam güvenliği sağlayabilmesi için 1936 Mountreux Boğazlar Sözleşmesi'nin bazı maddelerini değiştirmesi gerektiği ifade edilmiştir.

SUMMARY The Turkish Straits separate Europe and Asia, while they connect Blacksea and the Mediterranean as a natural water way. They have unique physical hydrological and oceanographic characteristic and complicated navigational conditions prevail in the area. So, to provide safety of navigation through the Straits, ships traffic in the Straits has to be organized under these special features. And Turkey has been tried to provide safety of navigation by implementing `Maritime Traffic Regulations for the Turkish Straits and the Marmara Region` on 1st June of 1994. But, this new regulations have been brought about some discussions with itself. In this study, these discussions has been searched under the name of `For The Safety of The Turkish Straits 1st June of 1994 Dated Maritime Traffic Regulations for the Turkish Straits and the Marmara Region` By the way, it has been tried to find answers for those two questions; `Has The new regulations been implemented by Turkey to ensure safety of the passage through Turkish Straits ? or Has it been implemented just to prevent the passage of the Central Asian Oils, eventhought against the regulations of the 1936 Mountreux Straits Convention`. Turkey explained the purpose of the Regulations which shall apply to all ships navigating in the Straits and the Sea of Marmara is to regulate the maritime traffic scheme in order to ensure the safety of navigation, life and property and to protect the environment in the region. And in this study, it has been also researched the reasons which have been urged by Turkey in order to put into effect the new regulations. The relations between the Turkish Straits and the countries who are opposited or supported the new regulations analysed in the study, and their views on changing of the 1936 Mountreux Straits Conventions has been analysed at the same time. Internal discussions about the Regulations related with the MO (International Maritime Organization) process has been also covered and explained pre- and cons- of these discussions. Developments after the Regulations has been put into effect searched and deficiencies of the new regulations has been mentioned. However, It has been summurised historical developments and struggles between the `openness` and `closeness` in the Turkish Straits in order to get better understanding of the today's devolepments and it has been showed that how it repeated itself in nowadays. At the end of the research, It has been concluded that Turkey did not put into effect 1994 dated new regulations in order to prevent passages of the oil tankers. Eventhought, Turkey has been lated to put into effect new regulations in order to ensure the safety of navigation, life and property and to protect the environment in the region. And, also, it has been concluded that the 1994 dated new regulations were not against the 1936 Mountreux Straits Conventions and were not against none of the international maritime conventions which have been put into effect after the 1936 Mountreux Straits Conventions. Beside these, it has been showed that 1994 dated new regulations has been succeeded some of its goals and after it's deficiencies removed till 2000 with the new study which has been starting under the supervision of the Prime Ministry, the amount of the succession will be increased. But, it does not mean that safety of the navigations can be ensured fully. In this study, it has been also showed that unless some of the regulations in the 1936 Mountreux Straits Convention materialized, it can not be possible ensuring of the safety navigations through the Turkish Straits. BOMM