Resmi ilköğretim okullarında çalışan müdür ve öğretmen görüşlerine göre, ilköğretim okullarının yenileşme ihtiyaçları nelerdir

Abstract

ÖZET Değişim ve yenileşme, yirmi birinci yüzyıla girmekte olduğumuz şu günlerde karşımıza çok sık çıkan iki önemli kavramdır. Öyle ki, arak en küçük örgütten, en büyük örgüte, toplumsal yapılardan, toplumsal davranış örneklerine, toplumsal sistemlerden, toplumsal kurallara kadar her alanda ve her yerde karşımıza çıkmaktadır. Yeryüzündeki her şeyin hızlı bir değişim süreci geçirdiği göz önüne alındığında, değişimi kontrol altına almak her geçen gün biraz daha zorlaşmaktadır. Kuşkusuz değişimin kontrol altina alınamadığı durumlarda, istenmedik sonuçlar ortaya çıkabilmektedir. Bu yüzden, değişimi planlı ve kontrollü bir şekilde gerçekleştirmek, istendik sonuçları elde etmemizi kolaylaştıracaktır. Planlı ve kontrollü değişim ise pek çok alan da olduğu gibi, eğitim örgütlerinin de vazgeçilmez konularından biri olmuştur. Eğitim örgütlerinde meydana gelen değişim sürecinde, bir çok şeye dikkat edilme zorunluluğu vardır. Girdisinin ve çıktısının insan olduğu eğitim örgütleri, bu yönüyle çok daha karmaşık bir özellik taşır. Bu nedenle, okullarda bir değişim ve yenileşme başlaulacaksa, öncelikle öğrencilerin, öğretmenlerin, yöneticilerin ve diğer işgörenlerin yamsıra, toplumun ihtiyaçları da göz önüne alınmalıdır. Her, sistemli çalışmanın gerçekleştirilmesinde belirli aşamalar vardır. Bu aşamaların, ilki, genellikle ihtiyaç belirlemekle başlar. Bu nedenle, örgütsel yenileşme sürecinin de kuşkusuz ilk aşaması, örgütsel yenileşme ihtiyacının belirlenmesi ile başlamaktadır. Bu çalışmanın amacı da yönetici ve öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarının örgütsel yenileşme ihtiyacım belirlemeye yöneliktir. Araştırma problemi, örgütsel değişmeye yol açan iç etkenler doğrultusunda ele alınmıştır. İlköğretim okullarının yenileşme ihtiyacının belirlenmesi için, örgütü içten etkileyen beş boyut belirlenmiştir. Bu boyutlar, örgütsel yapı, örgütsel amaç, örgüt çevre ilişkisi, demokrasi eğitim programı ve öğretim boyutudur. Araştırmada, her boyutun özelliklerini ölçmeye yönelik anket maddeleri oluşturulmuştur. Örgütsel yapı; örgütsel amaç ve örgüt çevre ilişkisi boyutuna yönelik 10'ar madde; demokrasi boyutuna yönelik 7, eğitim programı ve öğretim boyutuna yönelik ise 16 madde yönetici ve öğretmenlerin, bu beş boyuta yönelik olarak duyduğu yenileşme ihtiyacım ölçmek için belirlenmiştir. Tarama modeli kullanılan araştırmanın, çalışma evrenini, İstanbul İli Ümraniye ilçesinde resmi ilköğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, Ümraniye İlçesinde oransız elaman örnekleme biçimi ile seçilen 552 öğretmen ve 69 yönetici oluştiırmaktadır.Araştırmanın temel verilerini, yönetici ve öğretmenlerden alınan görüşler oluşturmaktadır. Deneklerden, bilgi toplamak için hazırlanan anket iki bölümden oluşmaktadır. Anketin birinci bölümü, deneklere yönelik kişisel bilgilerden; ikinci bölümü ise örgütü etkileyen iç etkenlere yönelik 53 soru oluşturmaktadır. Anketin ikinci bölümündeki anket maddelerinin seçenekleri beşli likert tipi ölçektir. Anket maddelerinin seçenekleri `hiç`, `az`, `orta`, `çok`, `tam` şeklinde sıralanmaktadır. Verilerin analizinde, yönetici ve öğretmenlerin, beş boyuta yönelik yenileşme ihtiyacının belirlenmesi için, frekans ve yüzde, ayrıca yönetici ve öğretmenlerin bu beş boyuta yönelik duydukları yenileşme ihtiyacı aralarında anlamlı fark olup olmadığını belirlemeye yönelik ise khi kare istatistik çözümlemesi yapılmıştır. Yine eğitim fakültesi çıkışlı yönetici ve öğretmenlerle, eğitim fakültesi çıkışlı olmayan yönetici ve öğretmenlerin bu beş boyuta yönelik görüşleri arasında anlamlı fark olup olmadığı da khi kare istatistik çözümlemesinden yararlanılarak yapılmıştır. Yönetici ve öğretmenler, belirlenen boyutlara yönelik olarak yenileşme ihtiyacı duyduklarını belirtmişlerdir. Ayrıca, yönetici ve öğretmenlerin her boyuta yönelik olarak duyduklan yenileşme ihtiyaçları arasında anlamlı fark çıkmıştır. Yöneticiler öğretmenlere oranla daha az yenileşme ihtiyacı duyduklarını belirtmişlerdir. Bir başka anlatımla, var olan uygulamalara yöneticiler daha iyimser yaklaşmaktadır diyebiliriz. Eğitim fakültesi çıkışlı ve eğitim fakültesi çıkışlı olmayan yönetici ve öğretmenler, belirtilen boyutlara yönelik olarak birbirine yakın oranda rahatsızlık duymaktadırlar. Bu rahatsızlıklardan, yönetici ve öğretmenlerin, bir yenileşme ihtiyacı içinde oldukları söylenebilir. Eğitim fakültesi çıkışlı yönetici ve öğretmenlerle eğitim fakültesi çıkışlı olmayan yönetici ve öğretmenlerin, hissettikleri sorunlar arasında anlamlı bir fark yoktur. Her iki grupta aynı oranda yenileşme ihtiyacı duymaktadır denebilir. Sonuç olarak; hem yöneticiler hem de öğretmenlerher farklı oranlarda olmak üzere, tüm boyutlara yönelik örgütsel yenileşme ihtiyacı duymaktadır.

ABSTRACT Change and innovation are very important concepts which we very often face in the time of the begining of the 21 century. It is possible to see these two concept in the societies no matter what it is a big a small organisation, in the norms of societies and every where in life. İt has been becoming difficult to control the change in the times of fast development (change) of course there may occur negative results when we can't control the change for this reason, to confirm the change must be with control to get the aimed results. Planned and controlled change, like any other fields, have become main subject of educational organisations and manegement approach. Only the organisations which can adopt themselves to change and innovation can keep on their existence. In educational organisations, it is necessary to notice the process of change which is faced. These organisations have a complex form because the input and output are human being, so for this reason, it shows a complex struture so if an innovation or change should be carried out. the needs of school participants and society must be taken into consideration. Every systematic research has some certain stages, the first stage starts with determining needs. For this reason, the first stage of organisational innovation, starts with the detennining the needs. This study purposes to determine the needs of organisational innovation. The main purpose of this study is to discover the need of innovation in state primary schools with the ideas of the teachers and managers who still work there the problem has determined the inner factors which cause organisational change. Five stages, considered the main factors, which affect the organisation have determined in order to see what the need of innovation in those schools are. These steps are: Organisational structure; organisational porpuse, community of organisation, organisation-community relationship;democracy, and educational programme and instructing. A survey which consists of the quetions that carry the characteristics of the stages has been devoleped and its reliability has been proved.Ten question have asked for organisational structure, purpose, organisation- community relationship; 7 questions for democracy stage; 16 questions for educational programme and instructing,to measure the need of innovation in those schools. This research has been limited with the state primary schools; in Ümraniye, Istanbul and with the 1998-1999 academic year. This study has been carried out with general survey technique? The whole (universe) of this study is the manegers and the teachers who still work in those state primary schools in Ümraniye, İstanbul, the main findings in this research consist of the ideas of the managers and teachers. The survey which has been prepared to get information from participants, has two parts. The first part of the survey is about personal information for the participant; in the second part there are 53 statements about the 5 stages, which affect the organisation. This study purposes to discover the need of innovation according to 5 stages with the ideas of mangers and teachers. These stages, as they have been mentioned before, are organisational structure, organisational goal, organisation-community relationsWp;democracy, and educational programme and insructing. To discovered the need of innovation participant opinions are evuluated by freguency and percenttge for the meaning fullness of difference of teacher and manager opinions Khi square statistical method has been used. On the other hand, to determine whether there has been a meaningful difference between the teachers and managers who graduated from education faculty and those who did not, for this KHI square statistical method has been used. The participant have state that they have been in the need of innovation for the 5 stages and there hes been a meaninful difference between the teachers and managers' opinions for each stage. This difference is meaningful, Managers stated that they have felt less need for innovation than teachers, in other words, Managers have positive opinions towards the process. The teachers and managers who graduated from education faculty and those who did not stated that they felt the same need towards those stages. There is no meaninful difference between the participants towards the innovatioa hi conclusion, both participant groups who have been in different freguency,have stated that they have felt the need of innovatioa