Edirne merkezindeki orta dereceli okul öğrencilerinde kaygı düzeyleri ve bazı sosyoekonomik determinantları

Abstract

E T Ruh sağlığı. DSÖ'nce yapılan `Sağlık, yalnızca hastalık ya da sakatlıkların bulunmaması demek olmayıp; aynı zamanda beden sel, ruhsal ve sosyal yönlerden de tam bir iyilik durumudur` biçimindeki sağlık tanımının 3 temel öğeden biridir ve ülke nin geleceği olan gençlerin ruh sağlığının korunması büyük önem taşımaktadır. Ruh sağlığının bozulmasında anksiyete, (kaygı) önemli bir risk etmenidir. Anksiyetenin araştırıla rak, risk altında yüksek bulunanlara psikolojik yardım sağ lanması, toplumda potansiyel ruh hastalarının oluşmasını a zaltacaktır. Edirne merkezindeki, tüm ortaokul ve liselerde (toplam 17 o- kul) bulunan öğrenci lerden, cinsiyete ve sınıfa göre tabaka lanarak, % 50 örnekleme ile rastgele seçilen 4 641 öğrenci bu araştırmaya alınmıştır, 'feu hacmi ile, Spielberger Sürekli Kaygı Envanteri ' nin (SSKE) uygulandığı ve bir anlamda ülkemiz standartlarının da belirlenmesine katkının amaçlandığı bu ça lışma, yurtiçi ve dışı en kapsamlı çalışma olmaktadır. Gruba, sınıflarında 32 soruluk bir anket ve 20 soruluk SSKE, -yönergesi uyarınca- kollektif olarak, eğitilmiş üniversite öğrencilerince uygulanmıştır. Tüm veriler Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı'nda bilgisayarla değerlendirilmiştir. Araştırma grubunun % 50. 9 'u ortaokul, kalanı lise; % 46.4 'ü kız, % 53.6'sı erkektir, öğrencilerden % 0.7'sinin annesi, % 3.1 'inin babası ölmüş; % 0.4 'ünün annesi, % 0.3 'ünün ise ba bası üveydir, öğrencilerin % 1.4 bölünmüş, % 85.4'ü çekirdek, kalanı geniş aileden gelmektedir. Ailede huzur bozucu olay o lanlar % 10.5 oranındadır, öğrencilerin % 35. 3 ' ünün erkek ve % 38.5'inin kız kardeşi yoktur. % 1.4'ünün 4 ' ten fazla erkek ve % 2.3'ünün 4 ' ten fazla kız kardeşi vardır, öğrencilerin % 48.1 ailelerinin ilk çocuğudur. % 73.2'sinin anne. % 55.6'sı nın babası ilkokul ve daha az eğitim düzeyindedir. Yüksek e ğitimli anneler % 6.5, babalar % 14.3 oranındadır. Annelerin % 83.8'i ev kadını, babaların % 0.2'si issizdir. % 32.2 ora nındaki öğrencinin eğitimleri boyunca başarısızlığı (yıl yi tiği) olmuştur. Grubun % 0.3'ü tek, % 23.9'u ise 5'ten fazla odalı evlerde yasamaktadır. % 56.9 öğrencinin kendisine ait odası vardır. % 16 deneğin ailesinin aylık geliri 200 bin TL' nin altında ve ancak % 21.2'sinin ki 500 bin TL'nin üstünde dir (Mayıs 1989). Grubun ortalama SSKS 42.28 ± 7.99 olup, bu değer ortaokullar da 41.74 ± 7.84, liselerde 42.83 ± 8.11'dir (p-0.000). Su g rup/altgruplarda daha yüksek SSKE skorları bulunmuştur: 85Kızlar; bulunduğu sınıfa göre yası büyük olanlar; geniş aile ye sahip, ailesi bölünmüş, bu yasa kadar ailesinde huzur bo zukluğu olanlar; 4 ' ten fazla kardeşi olanlar; ailenin ilk ço cukları; anababası ilkokul ve daha az eğitimliler; babası is siz olanlar; okulda yıl yitirenler; gelecek hakkında kötü ve umutsuz, bugüne kadar -1 kez de olsa- intiharı düşünmüş olan lar; aylık gelirleri 200 bin TL'den az olanlar (Mayıs 1989) ve sigara içenler... Söz konusu öğeler SSKE ile ölçülecek sürekli kaygının bir kı sım determinantları olarak tanımlanmışlardır. Bir anlamda po tansiyel risk etmeni olabilecekleri araştırmanın kurgusunda öngörülen bu öğeler, istatistiksel analizlerle sorgulanarak önemli ölçüde doğrulanmışlardır. Farklı sosyo-ekonomik, kültürel ve aile yapısı öğelerinin bulunduğu kategorilerde hesaplanan SSRS, yerli ve yabancı di ğer araştırmacıların bulguları ile karşı laştırı lmıştır. Bi zim saptadığımız skorlar, diğer yurtiçi raporlarda kaydedi lenlerden birkaç puan daha yüksektir. Konu, gençlerin ruh sağlığının korunması ve oluşabilecek bo zukluğun erken dönemde ve kalıcı olmadan tanı ve tedavisine imkan verdiği için, çok önemli bir halk sağlığı sorunudur. Ailelere, öğretmenlere ve sağlık sistemine bu alanda çok ö- nemli görevler düşmektedir. Gençlerin toplu olarak bulunduğu yerlerde hekim, sosyal hizmet uzmanı, psikolog gibi persone lin görevlendirilmesi ve yapılacak epidemiyolojik araştırma larla riskli gençlerin bulunarak yardım sağlanması; gençlere yönelik koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin 1. basamağının bu okullarda örgütlenerek başlatılması önerilmektedir. 86KAYNAKLAR 1. Cassens JB. : Preventive Medicine and Public Health. Har- wal Publishing Comp. Media, Pennsylvania, 1987:179-186. 2. Geçtan E.: Cagdas Yasam ve Normal Dışı Davranışlar. Maya Yayınları, Ankara, 1984:82-84, 117-123 ve 155-246. 3. Yücel V.: Ruh Sağlığını Kazanmak ve Korumak. istanbul Halk Sağlığı Bülteni. İstanbul üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, İstanbul, 1 (1) ; 1987:14. 4. Aksit N. : Türkiye'de Ruh Sağlığı, istanbul Halk Sağlığı Bülteni. istanbul üniversitesi istanbul Tıp Fakültesi, İstanbul, Yıl 2(1) ; 1988:29. 5. Saygın A., Kural T.: Emosyonel Stresler ve Kardio Vaskü- ler Sistem. Türkiye Klinikleri Dergisi, 4(1)1984:15-19. 6. Scully JH. : Psychiatry. 2. Ed., Harwal Publishing Compa ny, Pennsylvania, 1989:145-160. 7. Aslan B. ve ark.: Medikososyal Kayıtlarına Göre üniver site öğrencilerinin Sağlık Sorunları. Toplum ve Hekim, 45;1989:16-21. 8. Harold I., Kaplan MD.,Sadock B J. : Synopsis of Psychiatry. Behaviorial Science Clinical Psichiatry. 5.Ed. Baltimore, USA, 1988:310-325. 9. öztürk O.: TSH içinde Ruh Sağlığı. Toplum ve Hekim. Sayı 44, TTB Yayını, Ankara, Eylül 1987:4. 10. Saltık A. ve ark. : Edirne Merkezinde 5100 Orta-Lise öğ rencisinde Sigara Icme Davranışı ve Spielberger Testi I- le ölçülen Kaygı Düzeyinin incelenmesi. 2. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri özet Kitabı, (22-25 Mayıs 1990). İstanbul. Ve Ege üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi ' nde basımda. 11. Meyers J., Martin R. : Relationships of State and Trait Anksiety to Concept-Learning Performance. Journal of E- ducational Psychology, 66(1)1974:33-39. 12. Spence KW., Taylor J., Ketchel R. : Anxiety (Drive) Level And Degree of Competetion In Paired-Associates Learning. Journal of Experimental Psychology, 52(5)1956:306-310. 13. Montague EK.,: The Role of Anxiety In Serial Rote Lear ning. Journal of Experimental Psychology, 45(2)1953:266 -319. 14. Heilizer F., Axelrod HS., Cowen EL.: The Correlates of 87