Tüketici koruma yasasının Türkiye`deki uygulaması üzerine bir çalışma

Abstract

ÖZET Bir toplumda yaşayan herkes birer tüketicidir. Ürün ve hizmet kalitelerinin düşük olması ürün ve hizmetlerle ilgili verilen teknik bilgilerin yetersiz olması, yüksek enflasyon, gerçek dışı ve yanıltıcı reklamlar, insan sağlığına ve güvenliğine ayları ürün ve hizmetlerin üretilmesi, ürün türlerinin çokluğu seçim güçlüğü, ayıplı ürünler ve bunların geri verilme güçlüğü gibi bir çok sorunlar, hem ülkenin hem de tüketicinin refah seviyesini ve verimliliğini düşürdüğünden, tüketicinin korunması gerekliliği ve şartı ortaya çıkmaktadır. Tüketicilerin korunması için çeşitli ülkelerde, yasal düzenlemeler getirilmiş, örgütsel faaliyetlerde bulunulmuştur. Dünyaca kabul edilen tüketici haklan; sağlık ve güvenliğin korunması hakkı, ekonomik çıkarların korunması hakkı, zararın tazmin edilmesi hakkı, bilgilendirme ve eğitilme hakkı ve temsil edilme haklarından oluşmaktadır. Tüketicinin korunması hareketi ilk olarak ABD'de başlamış daha sonra batı Avrupa ülkelerinde ve hemen sonra da Japonya, Avusturalya ve Kanada gibi ülkelere yayılmıştır. ABD'de devletin askeri ve sivil alanda ekonomik ve sosyal harcamaları nedeniyle büyük bir tüketici olması sonucu, kamu, otomatik olarak bir kontrol mekanizmasına sahip olmakta tüketicilerin korunmasını sağlamaktadır. Avrupa Birliği'nde tüketicilerin korunması, birlik ve politikaların temel ve ayrılmaz unsurlarından olmuştur. Avrupa Birliği'nde yaşanan dört tüketiciyi koruma programı dönemlerinin hepsinde alınan kararlarda, tüketicilerin temel haklan çerçevesinde değerlendirme yapılmıştır. Almanya'da tüketiciler, sosyal pazar ekonomisi düzeni içinde korunmakta, devlet ancak sosyal nedenler zorunlu kıldığı takdirde ekonomik yaşamı düzenlemek amacıyla müdahele etmektedir. Fransa'da ise tüketicilerin daha çok, idari mekanizmalar ve hukuki önlemlerle korunduğu, kamu kesimi tarafından kurulan bazı komisyonlara ve Bakanlar Kurul'una önemli yetkiler verildiği görülmektedir. Türkiye'de son yıllarda tüketicinin korunması konusunda oldukça ilerleme sağlanmıştır. Gümrük birliğine uyum çerçevesinde 8 Eylül 1 995'de yürürlüğe giren Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun üe Türk tüketicisi Avrupa tüketicisinin haklarına sahip olmuştur. Kanun, tüketicinin sağlık ve ekonomik çıkarlarını korumak, aydınlatmak, eğitmek, zararlarını tazmin etmek, çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı önlemleri almak ve tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konudaki politikalnn oluşmasında gönüllü tüketici örgütlenmeleri teşvik etmek amacıyla çıkartılmıştır.Kanun beş temel kısımdan oluşrnaktadır.Birinci kısımda, amaç, kapsam ve Kanun'da geçen deyimlerin tanımına yer verilmektedir. Kanun'un ikinci kısmı, tüketicinin korunması ve aydınlatılması içeriğinde olup, tüketicilerin hakları ve bu haklara ait uygulamalar sırasında sorumluluk ve yükümlülükleri düzenlemnektedir.Aynı kısımda reklamlarla ilgili bölümlerden başka; Ayıplı Mal ve Hizmetler, Satıştan Kaçınma, Taksitli Satışlar, Kampanyah Satışlar, Tüketici Kredisi, Garanti Belgesi, Kapıdan Satışlar başlıkları altında önemli düzenlemeler de yer almaktadır.Kanun ile pek çok hakka sahip olan tüketicilerin, haklarını ne derece bildiklerini ıxsaptamak amacıyla yapılan araştırma sonucunda kanun %14.7 oranında bilinirken, %65.8 oranında biraz bilinmektedir. Tüketici: Bir ürünün ya da hizmetin nihai kullanıcısıdır. Tüketiciyi Koruma: Tüketiciler tarafından satın alınan ürünlerin kullanımında emniyeti sağlamaya yönelik çabaların bütünüdür. Açıkça ifade edilen veya ima edilen ürünün performans standardlarma uygunluğunun karşılanabilmesi ya da tüketicilerin satmalına kararlarım ve kullanma kararlarını verirken kendilerine yeterli bilginin verilmesidir. Tüketici #a£/an: Tüketicilerin satmalına kararlarım vermesinde, üretici veya satıcı tararından yanılgıya düşürülmesini engelleyen bir süreçtir.

Abstract Everyone living in the public is a consumer. Due to the low quality product and service, inadequate technnique information about products and services, bight inflation, unreal and deceptive advertising, producing products and services which are detrimental to health and safety of person, an elimination, fault goods and difficulty in refunding and the decreasing level of the affluence of both consumer and country, condition and requirements for consumer protection occurs. Organized activities have been arranged and the regulations have been done in many countries to protect consumers. Consumer rights accepted by world consist of rights to protect health and safety, right to defend economical benefits, right to compensate for damage, right to be informed, right to educate and right to be represented. The first movement of consumer protection has started in USA men it scattered across Western Europen countries after that Japan, Australia and Canada. As the goverment is a big consumer at civil and military areas in USA, public has a mechanism automatically so that it provides consumer protection. In Europen Union, consumer protection is a fundamentel element. Evaluation is made around the main consumer protection programs which, have experienced in EU. Consumers in Germany are protected in social market economic system, but the goverment involves to regulate economic life if the social problems make the goverment do it Consumers in France are rather protected by the mechanism of the administration and legal prevention, and it is observed that the comissions have been established by the public section and council of Ministers have been given importent competences. The subject of consumers protection has improved fairly in recent years. Turkish consumers have had rights as same as Europen Consumers have with consumer protection law which become effective in the process of the adaptation to custom union on September 8th, 1995. The Law has been Made to Protect Consumer's health and benefits, to inform consumers, to educate then, to compensate their loses, to prevent consumers from environmental dangers and to make consumers take pains to take protective action and to provide incentives for voluntary consumer organizations. The regulation constitutes five basis sections. In first section, there are the purpose the context and the definitions of terms in the regulation. The second section of the law is about to protect and inform consumers and consumer rights and responsibilities have been arranged. Beyond the parts about advertisement, the same section contains the important arrangements under the title; mult goods and services, avoiding sale, sale with installment, campaign for sales, consumer loan, quarentee certificate, sale in door. According to the survey which has determind how much consumersknow their rights provided by law, the law has been known by %14.7, while it has been known a little by %65.8. xtConsumer: is the ultimate user of a product or service or the users of the final product. Consumer Protection: efforts to ensure that products purchased by consumers are safe to use will meet all express or implied performance standards or consumers will have adequate information to make safe purchase and use decisions. Consumer Rights: It is the process that prevents manufacturers or sellers of the products to mislead customars in deciding to buy. xu