Mali liberalizasyon ve krizler ile banka gözetim-denetiminde 90 sonrası yeni trendler

Abstract

ÖZET BİRİNCİ BÖLÜM : FİNANSAL KRİZLER ve MALİ LİBERALİZASYON Bu bölümde Finansal Krizlerin genel tanımı yapılıp giriş yapılarak günümüz güncel mali krizlerine bağlantı kurulmaktadır. 90'lı yıllarda mali kizlerin temel nedenleri yanısıra liberalizasyonun etkisi sunulmaktadır. Bankacılık krizi ile makro ekonomik veriler arasındaki ilişki; AB üyesi İspanya ile üçü Latin Amerika ülkesi (Arjantin, Şili, Uruguay ve üç Doğu Asya ülkesinden (Filipinler, Tayland, Malezya) olmak üzere yedi ülkeye ait verilerle bu konudaki çalışmaya atıfta bulunularak analiz edilmektedir. Bankacılık sisteminde kriz ile menkul kıymet borsalarında dalgalanma, değişkenlik ve çöküş arasında bulunan ilişki örnek verilerle değerlendirilmektedir. Bankacılık sisteminde krizin çıkışı, yayılması ile Finansal Liberalizasyonun krizlerin yayılmasında etkisi ele alınmaktadır. Finansal sektördeki liberalleşme, krizin ortaya çıkışında ve yayılmasında neden önemli bir etkendir sorusuna yanıt verilmeye çalışılmaktadır. Bankacılık krizleri ile bazı ülkelerdeki finansal sektör reformlarının ilişkisi konusunda basında yeralan örnek ülkeler verilerek kısaca değinilmektedir. Şirketler kesimi inansmanı ve mali liberalizasyon başlığı altında Mali Liberalizasyon ve olumsuz etkileri değelendirilirken para politikasındaki değişikliklerin reel sektörü nasıl ve hangi kanallardan etkileyeceği konusundaki geleneksel yaklaşım ele alınmaktadır. Bu konuda ayrıca sermaye piyasalarında kuralların egemenliğinin sağlanması değerlendirilirken Uzakdoğu Asya ülkelerinde bu tür kurumsal düzenlemelerin mali piyasaların büyüme ve gelişme sürecine olan olumlu katkısı ele alınmaktadır. Hisse senedi piyasalarının geliştirilmesinden, hisse senedi yatırımlarına getirilen teşviklerin yanısıra arz yönünü de geliştirici tedbirler olacağı anlamında değerlendirme yapıldı. Bunlardan kamu tasarruflarının arttırılması, özel emeklilik fonlarının devreye sokulması, yabancı para cinsinden kısa vadeli portföy hareketlerine yönelik önlemler ile gelir yerine daha çok tüketimin vergilendirilmesi ve tüketici kredileri kullandırımının zorlaştırılması ele alınmaktadır. Ayrıca finansal serbestleşme ve uluslararası sermaye hareketleri ele alınmıştır. 11Finansal serbestleşme, genellikle hükümetlerin bankacılık sistemi üzerindeki denetim ve kısıtlamaları kaldırması ve ekonomilerin uluslarüstü sermaye akımlarına açılması sürecini Tanımladığından son donem krizlere olan etkisi vurgulanmıştır. Türev Ürünler ve 90'lı Yıllarda Banka Krizleri başlığı altında son dönem yaşanan gelişmeler olarak Banco Di Napoli, Credit Lyonnais, Barings, Japon Bankacılık Sistemi ve Cosmo, Sumitomo Bank Krizi ve Etkileri ele alınarak birebir olayların kronolojisi kaynaklardan alıntılarla anlatılmıştır. İKİNCİ BÖLÜM: SON GLOBAL KRİZ VE SONUÇLARI Bu bölümde G.Doğu Asya Krizi ve bunun sonucunda bozulan uluslararası mali sistem ele alındı. Güneydoğu Asya Krizi' in ortaya çıkışı ve başlıca ekonomik göstergeler ışığında kriz oluşumunun kronolojisiyle anlatılmaktadır. Daha sonra bu küresel krizin etkileri bağlamında başlayan tartışmalardan uluslararası örgütlerin işlevleri, banka gözetimi ve uluslararası normlar aktarıldı. Uluslararası mali sistemde reform tartışmalarına değinilirken erken uyarı ve destek sisteminin kurulması çalışmaları güncel basından alıntılarla aktarıldı. Meksika krizinin uluslararası mali piyasalar ve ekonomi üzerinde yarattığı etkiler sonrasında IMF bünyesinde yapılan çalışmaların ön sonuçları da bu bağlamda değerlendirildi. Bu tartışmalarla gündeme gelen ululararası mali sistemin yeniden yapılandırılması fikirleri aktarılırken meydana gelen bankalararası satın alma ve birleşmeler konusu yeni trend olarak değelendirildi. Ayrıca son olarak küresel krizlere güncel yaklaşımlar bağlamında krize giren ülkelerin krizleri aşmada izledikleri yöntemler sunuldu ve bu son küresel krizden alınan dersler kapsamına dahil edilmiş oldu. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM : MALİ SİSTEMDE GÜVEN ARTTIRICI ÖNLEMLER VE POLİTİKALAR Bu bölümde mali sistemde kamusal düzenlemelerin nedenleri sunulup bu kapsamda değerlendirme yapılarak uluslararası bankacılığın geleceği konusunda bankacılık sistemi için geleceğe yönelik bir değerlendirmede bulunulmaktadır. tt ıtemj&üıiııımukYasal düzenlemelerin banka istikrarına etkisi konusunda yasal düzenlemelerin bankaların istikrarını dört şekilde etkileyeceği kapsamında değerklendirme yapıldı. Ayrıca finansal kurumlar ve piyasaların yasal düzenleme nedenleri değerlendirilirken uluslararası normlar ve uygulamalarda sunuldu. Ayrıca finansal hizmetler ile ilgili düzenlemelerde yeni eğilimler sınıflandırılarak sunuldu. Finansal hizmetlerle ilgili düzenlemelerde son on yıllık dönemde karşılaştığımız yeni eğilimler eski yaklaşımlarla kıyaslamalı olarak sunulmuştur. Bankacılık düzenlemeleri konusunda uluslarası işbirliği ve uyum ile Birmingham Zirvesi (1998) sonuçları ele alındı. Ayrıca konu bağlamında lokal ( Türkiye' de) bankacılığın denetim ve düzenleme yapısı ele alındı ve son dönem gelişmeler sunuldu. Bu kapsamda Türkiye ' de kurulması düşünülen Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu yeni Bankalar Kanunu taslağı ele alınarak değerlendirildi. Buna ek olarak Avrupa Para Birliğinde Banka Denetimi başlığı altında Avrupa Para Birliğinde bankacılık mevzuatı temel ilkeleri gelişmeler olarak sunuldu. Ardından bu çalışmada da savunulduğu üzere denetimde merkeziyetçilik gerekliliği açıklandı. Bu bağlamdaki gelişmelerden birisi olarak banka denetiminin özerkliği ve İngiltere FSA (Financial Services Authority) Örneği ele alındı. İngiltere' de kurulan Mali Hizmetler Kurulu (FSA) nun yapısı kuruluş amaçları ve kurulmasına neden olan etkenler sunuldu. Ayrıca Doğu Asya Ülkeleri ve Japonya'da bankacılık sisteminin yeniden yapılandırılması kapsamında yapılanlar özetle sunuldu. Mali sistemde güven sağlayıcı mekanizmalardan birisi olarak Mevduat Sigortası ele alınarak zorunlu sigorta, ihtiyarı sigorta uygulamaları kıyaslandı. Mevduat sigortası uygulamalarında ileriye sürülen yaklaşımlardan birisi olan bankanın riskine dayalı olarak sigorta primlerinin saptanması uygulaması kısaca anlatıldı. Buna ek olarak Türkiye' de Mevduat Sigorta prim esasları da sunularak 1994 teki yaşanan krizde bunun fonksiyonuna atıfta bulunuldu. Güncel tartışmalardan olan Mevduat Sigortasının Olumsuz Etkileri ve Ahlaki Riziko konusuna yerverildi. Rastlanan `Too Big to Fail ve Too Political to Fail ` politikaları basından alınan örneklerle ele alındı. Lider bankalar ve B.K.B politikalarının eş zamanlılığı incelendi. ivAyrıca G.Doğu Asya ve Japonya' da mali sistemdeki krize karşı uygulanan politikalar Japonya'da Bankacılık sisteminin yeniden yapılandırılmasına değinildi. : Son olarak ise Bankacılıkta güven sağlanması ve sermaye fonksiyonu kapsamında Basel-1998 Kararları ve uygulaması anlatılarak denetim açısından getirdikleri ele alındı.

ABSTRACT In this study financial liberalization and the resultant effect has been discussed especially for a period of the last 10-15 years, mainly considering the banking system and capital movement regulations and policies related with the results of the recent banking crises. Chapter 1 ; Financial Crises and The Liberalization ; At this part of the study mainly the theoritical approaches to banking crises ( including Asymetric Information, Random Withdrawal Risk and Bubble Economies theories ) have been studied and observations of recent crises are presented referring to different major, current references. Also the way that those recent major crises affect ( domino effect) is being discussed at a macro- economic prespective. At this part of the study financial liberalization and consequently the capital movements ( especially aimed developing countries from the developed countries ) including latest developments and discussions has ben briefly discussed. At the end discussions that aim the restructuring of the international system along with the well known bank failure events due to future, forward contracts has been presented along with the latest well-known samples. Chapter 2; Recent The South Eastern Asian Global Crises and The Result; İn The Point of View of The International Financial System; At this part of the study the latest Asia Crises and the successful samples of liberalizations at the South Eastern Asia ; known as `Asian Tigers` has been dicussed considering the latest phenomena. Also recent bank mergers and new approaches to global crises has been presented. Chapter 3; Banking Supervision Harmonization Trends at The International Financial System; At this part of the study the supervision of banks and the capital requirements, the latest trends and common trends also the global harmonization studies has been discussed.Also at this part of the study regulations in the financial system legislated by the governments and the authorities and major global trends around the international forums has been discussed. Besides regulatory system at USA and EEC has been presented. At the end Market Value Accounting has been discussed. At the end of the study arrangements and the policies intend to increase safety at the system has been discussed. Also The Lender of Last Resort characteristics of The Central Banks, Deposit Insurance applications with the Too Big/Political To Fail Policies and Moral Hazard Risk has been relatively discussed. At the last part, recent developments considering the role of Rating Agencies, government policies after and during the banking system failures has been discussed. XI