Sınıraşan suların ekonomik ve siyasi açıdan, Türkiye`nin Suriye ve Irak ile olan ilişkilerine etkileri

Abstract

ÖZET Araştırmamızda, sınıraşan sulardan Fırat ve Dicle Nehirleri'nin tarihsel süreci, birinci bölümde verilmeye çalışılmış, bu bölümde ilk ve orta çağlarda Fırat ve Dicle Nehirleri, bu nehirler üzerinde yapılan mücadeleler, nehirler üzerinde yapılan nakliyat, sulu tarım konuları ve Suriye ile Irak'ın nehirleri tarihsel kullanımları üzerinde incelemeler yapılmıştır. İkinci bölümde sınıraşan sularla ilgili hukuki teoriler ve uluslararası hukuk kuralları ortaya konmaya çalışılmış, bu teori ve kuralların Fırat-Dicle açısından Türkiye'yi ilgilendiren ve ilgilendirmeyen yanları tespit edilerek, bu nehirlerin kullanımında ülkelerarası farklılıklar tespit edilerek Türkiye, Suriye ve Irak'ın bu nehirlere hukuk açısından yaklaşımları açıklanmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde, sınıraşan suların ülke ekonomilerine yansımasını tespit edebilmek için su potansiyelleri tespit edilmiş, ülkelerin Fırat ve Dicle Nehirleri'nden yararlanma durumları ortaya konmuş, Güneydoğu Anadolu Projesi ve çevre sorunları ile erozyon konuları irdelenmiş, nehirler üzerinde ülkelerin inşaa ettiği barajlar tespit edilerek, GAP ile Fırat ve Dicle Nehirleri'nin ülke ekonomilerine sağladığı katkılar tespit edilmeye çalışılmıştır. Dördüncü bölüm olan son bölümde ise, sınıraşan suların üç ülke (Türkiye, Suriye, Irak) arasındaki siyasi ilişkilere yansıması incelenmeye çalışılmıştır. Bu bölümde ülkeler arasında yapılan protokoller, ülkelerin tezleri, GAP, Suriye ve PKK ile Türkiye, Suriye ve Irak ülkelerinin ilişkilerinde su faktörünün önemi ortaya konmaya çalışılarak, sonuçta; Türkiye açısından bir durum değerlendirmesi yapılarak bazı tespit ve öneriler ortaya çıkarılmıştır.

ABSTRACT In our research; in the first section, the historical process of the transboundary waters, Euphrates and Tigris Rivers has been exposed within the framework following topics; the first and middle ages of abovementioned rivers, the conflicts and transportation on the rivers, cultivation and historical explotation of those rivers by Syria and Iraq. In the second section, the law theories and international law regulations have been put forward. Determining the concerning and unconcerning facts of Turkey, the differences between these countries on consumption of these rivers, the views on the rivers, legal situation of Turkey, Syria, Iraq have been given insight. In the third section, in order to determine the reflections of transboundary waters on the countries economies, the water potentials, utilization scale from the rivers, the hydropolitical implications of GAP and enviromental problems as well as erosion have been examined.On the other hand, stating the dams built on the rivers by three countries, the contributions of GAP, Euphrates and Tigris Rivers on the economy of countries have been detected. In the fourth and the last section, the affects of transboundary waters on the political relations of these three countries(Turkey, Syria, Iraq) have been investigatedin this section protocols, thesis of the countries, GAP, Syria and PKK and the importance of the water issue on the relations of these countries have been exposed, consequently; evaluating the current situation from the point of Turkey, some conclusions and proposals have been revealed. XI