Türkiye ve diğer bazı ülkelerde ilk ve orta dereceli okullarda yapılan yöneltme etkinliklerine ait görüş ve uygulamaların belirlenmesi

Abstract

ÖZET Yöneltme genellikle birey ve meslek arasındaki ilişkiyi araştırıp bu konuda kişileri bilgilendiren bir süreç olarak tanımlanmaktadır. Bireylere kendilerini anlama, iş dünyasını ve yaşadıktan çevreyi tanıma ve de seçimlerini nasıl yapacaklarını öğrenme konularında gereksindikleri bilgilere ulaşmada gerekli olan bilgilendirme seanstan ve ölçme araçlarından çok yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Yöneltme etkinliklerine yönelik eğitsel yaklaşım bireylerin kendini tanıma, mesleki fırsatların farkında olma ve karar verme becerilerine dayanan seçimlerini etkili bir biçimde yapabilmeleri için gereken bilgi, beceri ve davranıştan kazanıp uygulayabilmelerini içerir. Bu çalışma Türkiye ve üç gelişmiş ülke olan Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Fransa'nın yöneltme program ve etkinliklerini eğitim sistemlerine nasıl dahil ettiklerine dair bazı örnekleri içermektedir. Öncelikle, Türk okullarındaki yöneltme programları ve etkinlikleri incelenmiş ve uygulamayla ilgili farklı düşünceler ve çözüm tekliflerine yer verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde farklı ülkelerde yapılan değişik mesleki yöneltme uygulamalarına değinilmiş; mesleki yöneltme kavramının gelişimine ait kapsamlı bir çalışma yapılmıştır. Araştırmada diğer ülkeler üzerinde çok büyük etkileri olan ve oldukça geniş uluslar arası geçerliği olan Amerika'nın bu konudaki deneyimine özellikle geniş yer verilmiş; bu ülkedeki uygulamalar araştırılmıştır. Öğrencilere sunulan eğitsel ve mesleki seçeneklerden en üst düzeyde faydalanma fırsat veren okullardaki yöneltme hizmetleri öğrenciler ağsından çok önemlidir. Bu hizmetler öğrencilere; ilgi ve ihtiyaçlarını verilen programlarla bütünleştirip kendilerine uygun meslek belirlemede; işverenlere de beceri ve motivasyonları işverenlerin gereksinimleriyle uyuşan çalışanlar bulmada yardıma olur. Bu hizmetler devlet açısından da toplumun insan kaynaklarını azami şekilde kullanılması açısından önemlidir. Bunu gerçekleştirmek için yöneltme uygulamaları ile yakından ilgili olan birimler olan aile, öğretmen ve rehberlerin kendi uzmanlık becerilerini kullanarak beraberce çalışmaları ve gençlerin kendi geleceklerini kendilerinin planlamaları konusunda yardımcı olacak programları geliştirmeleri gereklidir. Yöneltme insan kaynaklarının planlanması ve kullanılmasında temeloluşturur; aynı zamanda kendi başına seçimler yapabilen özgür vatandaşlar yaratmayı da amaçlamaktadır. Çalışmanın sonunda Türk ve İncelenen yabancı sistemler arasındaki benzerlikler ve farklılıklara değinilmiş ve Türk Eğitim Sisteminde yapılmakta olan yöneltme etkinliklerine yönelik olumlu dönütler alınmaya çalışılmıştır. iv

ABSTRACT Guidance is generally defined in terms of the processes of providing information and exploring the relationship between the individual and employment It is a lifelong run-on process starting in the very early ages of life, that is pre-school years, rather than mere information sessions and tools which people need to understand themselves, to know the business world and their environment they live and to learn how to make choices. The educational approach to guidance includes activities acquiring and applying the knowledge, skills and attitudes required for making choices effectively; which is based on self awareness, oppurtunity awareness and desicion making skills. This study outlines some of the ways in which elementary and secondary schools in Turkey and three developed countries; namely, The United States of America, England and France have incorporated guidance programs and activities into their educational systems. At first the guidance activities and programs in Turkish schools are analyzed and opinions about its applications are given with the solution offers. In the second part of the study, the different ways in which careers guidance in the schools is organized in different countries are discussed. A more detailed attention to the ways in which conception of careers guidance have been changing is devoted. The American experience is particularly important and drawn here, just because It has had its effects on the other countries, and some wider international validity; throughout the study the implications of some guidance models in this country have been discussed. Guidance services within schools are important to students, in enabling them to cope with and drive maximum profit from the complex range of educational and vocational choices they are presented with. These services help students to be linked to program that meet their needs and to find a sitable profession and to employers in helping them to find employees, whose talent and motivation are matched to the employers' requirement They are also important for the government in making maximum us of the society's human resources and relating this to chosen social and political objective. To achieve this purpose all those involved in guidance -parents,teachers and counselors- with their own specialized contributions, should be working together to put in place and develop programs to keep young people plan their future. Guidance can accordingly play a key role in fostering allocation and use of human resources; it also aims to create more democratic citizens who have the right to make free choices about their own fives. At the end of the study the resemblances and the differences between the Turkish and foreign guidance experiences are considered and tried to be gotten some positive feedbacks for the sake of guidance activities in the Turkish educational system. VI