Arkeolojik mirasın korunmasında ören yeri müzelerinin rolü

Abstract

ÖZET Ülkemizde ören yeri müzeleri ile ilgili yapılan ilk çalışma olan bu tezin amacı, ören yeri müzelerinin arkeolojik mirasın korunmasında neden gerekli olduğunu tespit etmek; ülkemizde mevcut ve kurulmakta olan ören yeri müzeleri için tanım, yer ve bina, bölümler, yönetim ve kadro, koleksiyon ve sergileme, güvenlik ve eserlerin korunması ile ilgili öneriler getirmektir. Bu tezde kütüphaneler ve internet aracılığıyla yabancı ve Türkçe kitaplar, tezler, süreli yayınlar taranmış; ABD, Fransa, İngiltere, İspanya, İtalya, Macaristan ve Yunanistan'daki müzelerin bağlı olduğu kurumlar, müze müdürlükleri, T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Çatalhöyük Ören Yeri Müze Projesi yetkililerden yazdı açıklamalar alınmış; gönderilen kanun metinleri, müze rehber kitapları, kataloglar, broşürler, istatistiki bilgiler incelenmiş; ülkemizde ören yeri müzesi olarak değerlendirilebilecek Side, Gordion, Milet, Aphrodisias, Pamukkale (Hierapolis) Arkeoloji Müzeleri ziyaret edilmiş, müze müdürleri ve Çatalhöyük Ören Yeri Müze Projesi yetkilileri ile görüşülmüştür. Bütün bu yöntemlerle tezde sunulan bilgileri destekleyecek slayt, kanun metinleri; müze kataloglarından, broşürlerden ve konuyla ilgili yayınlardan fotoğraf, harita, çizim gibi malzemeler elde edilmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkan bu tez, Giriş; Tanımlar; Ören Yerlerinin Tahrip Nedenleri; Ören Yeri Müzelerinden Örnekler; Arkeolojik Mirasın Korunmasında Ören Yeri Müzelerinin Rolü; Ülkemizde Mevcut ve Kurulmakta Olan Ören Yeri Müzeleri için Öneriler ve Sonuç olmak üzere yedi bölümden oluşmaktadır. Bu tezde, ören yeri müzelerinin uluslararası alanda veya ülkemizde resmi herhangi bir tanımının yapılmadığı; ABD ve Avrupa'da ören yeri müzelerinin, ülkemizde ise ören yeri müzesi niteliğinde müzelerin olduğu; Akropolis, Çatalhöyük, Troia, Zeugma ve Aphrodisias'ta ören yeri müzelerinin kurulması konusunda girişimlerde bulunulduğu; Akropolis, Çatalhöyük ve Aphrodisias'ta ören yeri müzelerinin projelendirildiği tespit edilmiştir. Bu tez kapsamında yapılan araştırmalar sonucunda arkeolojik eserlerin kendi ortamında korunmasına ve araştırılmasına imkan vermek; ören yerlerinin güvenliğini sağlamak; ören yerinin ve ören yeri müzesinin bulunduğu bölgenin tanıtımını yapmak için ören yeri müzelerinin gerekli olduğu; mevcut kanunlar, teşkilatlanma şeması ve kadro yapısı değiştirilerek, arkeolojik mirasın korunması için ören yeri müzelerinin kurulması gerektiği sonucuna varılmıştır. n

ABSTRACT The aim of this thesis, which is the first research about site museums in our country, is to establish the necessity of site museums on the protection of the archaeological heritage and to make proposals about the definition, place, location and building, departments, management and staff, collection and exhibition, security, protection of objects for the existing and forthcoming site museums in our country. In this thesis, foreign and Turkish books, thesis, periodicals were searched from libraries and by internet; correspondence were made with the connected institutions of site museums and site museums' head offices at USA, France, England, Spain, Italy, Hungary, Greece, The Turkish Ministry of Culture General Directorate of Monuments and Museums, and authoritatives of Çatalhöyük Site Museum Project; texts of law, museum guide books, catalogs, brochures, statistical information were examined; museums in our country, which can be accepted as site museums like Side, Gordion, Milet, Aphrodisias, Pamukkale (Hierapolis) Archaeological Museum, were all visited and was met the head offices of site museums, authoritatives of Çatalhöyük Site Museum Project also. To support the idea of this thesis, materials such as slides, texts of law, museum catalogs, brochures and photographs, maps, illustrations from the connected publications were obtained by using all these methods. This thesis, which is formed by the result of these researches, is included seven parts like Introduction, Definitions, The Destruction Reasons of Sites, Examples of Site Museums, The Role of the Site Museums on the Protection of the Archaeological Heritage; Proposals for the Existing and the Forthcoming Site Museums and Conclusion. The following findings were established in this thesis: There isn't any official definition of site museums in international area and in our country, there are site museums in the USA, Europe and in our country, there are interferences in building site museums in Acropolis, Çatalhöyük, Troia, Zeugma and Aphrodisias, the projects of Acropolis, Çatalhöyük and Aphrodisias were done also. The result of this researches, which were done in the frame of this thesis, is site museums are necessary to protect and to research the archaeological objects in situ, to provide the security of archaeological sites, and to make the publicity of site and the region where the site museum is. By changing the existing laws, organization plan and staff structure, site museums are necessary to protect the archaeological heritage. m