Umberto Eco göstergebiliminin çeviri incelemelerine yansıması

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Umberto Eco'nun oluşturduğu metin göstergebiliminden yararlanarak çeviri etkinliğinin ve çevirmen kimliğinin irdelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Eco'nun metin göstergebilimi çözümlemesi kavramlarıyla, çeviri ön süreci çalışması niteliğindeki metin çözümlemesi, `özel okur` kimliğiyle çevirmenin etkin işlevi, metin ve okurun işbirliğini ve yorumlama/anlamlandırma süreçleri incelenmiştir. Bu incelemeyle, özgün metnin yorumlanmasında metnin ve özel okur-çevirmenin nasıl bir işbirliği içerisinde olduklarını gösterebilmek ve bu işbirliği sonucunda, özgün metinden çıkarsanacak yorumların erek dildeki metinde anlamlandırılması işleminin yöntemini belirleyebilmektir. Özellikle Eco göstergebiliminin seçilmiş olmasının nedeni, çevirmenin de çeviri etkinliğinde özel okur kimliğiyle etkin bir işlev gördüğünü düşünmemizdir. Anlam, yazarın niyeti olarak değil de metnin niyeti ve özel okur olarak çevirmenin niyeti arasındaki diyalektik bağı gerekli kılmakta ve buna dayanmaktadır. 111

ABSTRACT This study is dedicated to investigate the act of translation and the identity of the translator within the scope of semiotical text analysis that Umberto Eco makes use in analysing a narrative text. With this very intend, the processes of text analysis bearing the quality of pre-study in translation; the effective function of the translator as a `model reader`; the textual cooperation and interpretation/over-interpretation, are put under investigation. In this respect it is aimed to indicate the degree of cooperation between the translator as a model reader and the text itself, during the process of interpreting the source text; and meaning the text in the target language within the scope of the criterion deducted through the interpretation of the source text. The main reason in choosing the Eco semiotics, is to indicate that even the translator himself/herself as a model reader is in effective functionality during the act of translation. Over-interpretation necessitates a dialectic relationship between the intention of the text and the translator as a model reader, and is mainly based upon this issue. IV