Edirne`de sağlık ocaklarında verilen 1. basamak sağlık hizmetlerinin durumu

Abstract

Araştırmanın amacı ; Halk Sağlığı Anabilim Dalı olarak hem bölgeyi tanımak, hem de yakın ilişkiler içinde bulunulan Edirne Sağlık Müdürlüğü'nün Sağlık Ocaklarınca sunulmakta olan I. Basamak Sağlık Hizmetleriyle ilgili gereksinim duyduğu bilgileri karşılamaktır. Ayrıca;. Sağlık Ocaklarının; bina, personel, laboratuvar olanakları, araç-gereç bakımından bugünkü durumlarının ortaya konulması ve Türkiye geneli ile karşılaştırılması,. Sağlık Ocakları'nda kullanılan kayıt ve istatistiklerin doğru ve tam tutulup tutulmadığının ortaya konulması, poliklinik kayıtlarının incelenerek ilk 10 morbiditenin ve II., İÜ. Basamak sağlık kuruluşlarına sevk oranlarının ortaya konulması,. Araştırma sonunda elde edilecek verilerden yararlanarak I. Basamakta nitelik ve nicelik olarak daha iyi Sağlık Hizmeti verilebilmesi konusunda çözüm önerilerinin geliştirilmesi ve İl Sağlık Müdürlüğü'ne hizmetlerin geliştirebilmesi konusunda destek sağlanması amaçlarıyla bu çalışma yapılmıştır. Yöntem ve Gereçler : Araştırma kapsamına Edirne İli Sağlık Müdürlüğü'ne bağlı 51 Sağlık Ocağı'nın tümü alınmıştır. Sağlık Ocaklarının 24'ü (% 47.0) kentsel, 27'si (53.0) kırsal Sağlık Ocağıdır. Sağlık Ocağı başına düşen ortalama nüfus, kentsel alanda 1 1 738 kişi, kırsal alanda 3 928 kişidir. Araştırma kapsamına alman Sağlık Ocaklarının tamamı, tek tek ziyaret edilerek veriler yerinde toplanmıştır. Geliştirilen bilgi ve anket formundaki akışa göre Sağlık Ocağı hizmet alanı ile ilgili bilgiler, Sağlık Ocağı fiziksel donanımı, laboratuvar olanakları, personel bilgileri, motorlu araç durumu, tıbbi malzeme durumu, ivedi girişim olanakları ve Sağlık Ocağı kayıt ve istatistikleri ile ilgili bilgiler toplanmıştır. Bulgular : Edirne nüfusu, 1996 ETF (Evhalkı Tespit Fişleri) sonuçlarına göre 387 765, toplam hane sayısı 96 225, bebek nüfusu 4674, çocuk nüfusu 30 188 ve 15-49 yaş kadın nüfusu 109 745 olarak saptanmıştır. Ailelerde ortalama hanehalkı sayısı 4 kişidir. Sağlık Ocaklarının % 35.3'ü geçici ya da kiralık binalarda hizmet vermektedir. İncelenen Ocakların % 72.5'inde laboratuvar olmadığı, % 100'ünde Sağlık Ocağı Sağlık Kurulu olmadığı ortaya çıkmıştır. Sağlık Ocaklarında her 100 polikliniğe düşen laboratuvar incelemesi sayısı 0.026, gebe başına ortalama izleme sayısı 4.7, bebek başına ortalama izleme sayısı 10.6 ve çocuk izleme sayısı ortalama 1.9'dur. Yalnızca Sağlık Ocakları kayıtları kullanıldığında; Edirne için Kaba Doğum Hızı (KDH) = %o 1 1.2 Kaba Ölüm Hızı (KÖH) = %o 3.6, Bebek Ölüm Hızı (BÖH) = %o 17.9'dur. 1996 yılında Edirne Sağlık Ocaklarına 301 446 kişi başvurmuştur. Kişi başına başvuru sayısı 0.77'dir. Başvuruların % 24.6'sı kontrol ve reçete yinelemesi, % 20.9'u şevktir. 88Özellikle il ve ilçe merkezlerindeki Sağlık Ocaklarında, başta hekimdışı sağlık çalışanları olmak üzere sağlık insangücü dağılımı çarpıktır. Sağlık Ocaklarının kurulmasında nüfus çoğunlukla dikkate alınmamıştır. Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin en önemli öğelerinden olan bağışıklama çalışmaları, aile planlaması çalışmaları, gebe-bebek ve loğusa izlemeleri bazı Sağlık Ocaklarında gereği gibi verilememektedir. Hekim ve hekimdışı sağlık çalışanlarının atama ve yer değiştirmelerinde gerekli özen gösterilememekte, özellikle il içinde tüm çalışanları ve hizmeti olumsuz etkileyen geçici görevlendirmeler sıkça yapılmaktadır. Sonuç olarak; Edirne'de I. Basamak sağlık hizmeti sunan Sağlık Ocakları bina, donanım, personel, araç-gereç bakımından yetersizlikler içindedir. Sağlık Ocağı kayıt ve istatistikleri genel olarak düzensiz tutulmaktadır. Sözkonusu sorunlar güçlendirilmiş bir yönetim yapısıyla çözülebilecektir. Anahtar Sözcükler : Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri, Sağlık Yönetimi, Halk Sağlığı, Sağlık Hizmetleri, Sağlık Ocağı 89

This study has been conducted in all Primary Health Care Units (PHCUs) of Edirne Province, in 1997. Objectives : As the Department of Public Health Trakya University Medical School, we aimed both to recognise the district and being in close contact, to encounter the data requirement of Provincial Health Department in connection with the Primary Health Care which are supplied by the PHCUs. In addition :. Assigning the facilities of PHCUs as of building, health personnel, laboratory availibilities, medical equipments and comparing them with rest of Turkey.. Revealing the quality of records and statistics in terms of accuracy and completeness which are conducted in PHCUs, setting forward The 10 Leading Causes of the Morbidity through examining the out-patient diagnoses and calculating the referral rate to the Secondary and/or Tertiary Health Care.. At the end of the study, developing some resolutions via utilising the data collected in order to upgrade both the quality and quantity of healt care supplied at the PHCUs and giving support to the Provincial Health Department for realising the so mentioned upgrading purpose. Materials and methods : All of the 51 PHCUs affiliated to the Provincial Health Department have been covered by the study of which 24 are urban (47.0 %) and the rest 27 (53.0 %) are rural. Average population in the catchment area of the PHCUs in rural is 3 928 and 11 738 in urban. The data have been collected by visiting each PHCU covered by the study. In accordance with the order of the pre-tested questionnaire and data form; information about the catchment area of the PHCUs, building conveniencies, laboratory facilities, health staff, motor-car, medical equipments, first aid and emergency intervention availibilites and medical and health services records have been gathered. Findings : The population of Edirne Province on the basis of House Hold Card arranged by the PHCUs in 1996 is 387 766 and the number of houses is 96 225, child population of 0-6 ages is 30 188 and the count of fertile period women (15-49 years) is 109 745. The average number of house hold person is 4. 35.3 % of the PHCUs serve either in temporary buildings or in rental estates. 72.5 % of the PHCUs investigated in the survey are in lack of laboratory facilities and none of entire has established. The Administrative Board of The PHCU which allows the community participation in the catchment area. Average number of laboratory examination for per out-patient admission is 0.026, average number of prenatal follow-up examination for per pregnant woman is 4.7, average number of follow-up examination for per infant is 10.6 and 1.9 for per 1-6 year child. The total of out-patient admissions in 1996 is 301 446. 90Per capita number for annual admmission is only 0.77. Of those, 24.6 % are recurrent visits and aiming prescription repeating and 20.9 % for referral demands to the Secondary or Tertiary HCUs. On the ground of PHCUs records only, for Edirne in 1996, crude birth rate is 1 1.2 %o, crude death rate is 3.6 %o and infant mortality rate is 17.9 %o. Parrticularly in the PHCUs located in the provincial center and at the centers of townships, health manpower distribution is distorted mainly in term of health staff other than physicians. During the establishing of the PHCUs, the population criterion has not been teken into consideration, in general. Immunisation services, family planning services, follow-up examination of the pregnant women and infants and 1-6 year age children as of the the vital essentials of PHC services cannot be rendered throughly. The required delicacy has not been presented with the appointment and the transfer of the both physicians and health staff other than physicians; and the temporary appointments have oftenly been used within the provincial borders which affect the health workers and the health services in a negative manner. Conclusions : In Edirne, PHCUs are in severe insufficiencies in terms of physical conditions, facilities, health personnel and technical equipments. The health records and statistics are mainly irregular. These problems seem to be easily solved by an improved health management body. Key-words : PHC (Primary Health Care), health management, public health, health services, health units. 91