Trakya Bölgesi`nde Verem Savaş Dispanserleri`ne kayıtlı olgulardan izole edilen mycobacterium tuberculosis izolatlarında ilaçlara direnç ile ilişkili risk faktörleri

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Trakya Bölgesi'nde bulunan illerin nüfus yoğunluğuna göre tabakalı örneklemeyle, Verem Savaş Dispanserleri'ne kayıttı olgulardan Ekim 1994 - Mayıs 1997 tarihleri arasında üretilen ve standart biyokimyasal yöntemlerle tanımlanan Mycobacterium tuberculosis izolatlannda NCCLS M24- T standartlarına göre direnç testi yapılmış ve dirençli olgularda risk faktörlerinin saptanması amaçlanmıştır. Çalışmaya alınan 214 M.tuberculosis izolatından 105' i (%49) en az bir ilaca, 62'si (%29) birden fazla itaca dirençli bulunmuştur. Daha önce tüberküloz tedavisi alan 96 olgudan elde edilen izolatlann 75'i ( %78.1), tedavi almayan 118 olgudan elde edilen izolatlann 30' u (%25.4) en az bir Maca dirençlidir (p<0.0001). Streptomisine (SM) %29, izoniazide (INH) %27.1, rifampısine (RIF) %21.5 ve ethambutole (EMB) %10.3 toplam direnç saptanmıştır. INH, RIF, SMP, EMB ve INH+RIF'e karşı birincil direnç sırasıyla %15.3, %8.5, %11.0, %3.4 ve %2,5; ikincil direnç %41.7, %37.5, %51.0, %18.8 ve %22`9 olarak saptanmıştır. Tüm ilaçlar için birincil ve ikincil dirençler arasındaki fark anlamlıdır (p<0.01). Yapılan çok yönlü analizde daha önce yapılan tüberküloz tedavisine uyumsuzluk (Exp(B)=15.43, %95 Güven Aralığı [G A] =4. 16-56.70) ve uygunsuz tedavi rejimi (Exp(B)=t0.54, %95 GA=2.66-49.80) direnç gelişimini etkileyen bağımsız risk faktörleri olarak bulunmuştur Sonuç olarak Trakya Bölgesi'nde yüksele direnç hızları nedeniyle: 1) Bölgede saptanan tüm tüberküloz olgularına en az dört birincil ilaçla tedaviye başlanmalı; 2) Tüberküloz olgularında tedavi öncesi kültürleri alınmalı ve direnç testleri yapılarak tedavi düzenlenmeli; 3) Tedavi doğrudan gözlem altında verilmeli,` 4) Tüberküloz tedavisi bu konuda uzmanlaşmış hekimler tarafından yapılmalı, tedaviyi yapacak hekimlerin eğitimi ve bu eğitimin kontrolü standardize edilmelidir. Bu konuda bilimsel dernekler, Sağlık Bakanlığı ve üniversiteler işbirliği yapmalıdır.