Obez çocuklarda serum leptin ve kemik metabolizma parametrelerinin değerlendirilmesi

Abstract

Leptin, obezite ve kemik formasyonu arasında kompleks ilişkiler bulunmaktadır. Leptinin büyüme ve kemik formasyonu ile osteoblastik ve osteoklastik aktiviteler üzerine etkileri olduğu, kemik mineral içeriğini arttırdığı düşünülmektedir. Bu çalışmada ekzojen obezitesi olan çocuklarda serum leptin düzeyleri ile kemik yapım ve yıkım parametreleri ve kemik mineral dansitesi (KMD) ilişkisinin değerlendirilmesi planlandı. Çalışmaya Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı polikliniğine şişmanlık yakınması ile getirilen ve eksojen obezite tanısı alan 6-17 yaş arasında 27'si kız, 18'i erkek toplam 45 ekzojen obesitesi olan hasta çocuk alındı. Kontrol grubu olarak yaşları 6-17 arasında değişen 17 kız ve 22 erkek toplam 39 sağlıklı çocuk seçildi. Çalışma grubundaki tüm çocuklarda serum leptin ile birlikte osteoblastik aktivite göstergesi olarak serum ostekalsin düzeyi, osteoklastik aktivite göstergesi olarak idrarda deoksipiridinolin / kreatinin oranı çalışıldı. Tüm çocuklarda kemik mineral dansitesi DEXA ile değerlendirildi. Çalışma grubundaki obez çocukların serum leptin düzeyleri ve osteokalsin düzeyleri kontrol grubuna göre belirgin olarak yüksek saptandı (her ikisi için de p<0.001). İdrarda deoksipirinidolin/kreatinin oranı obez çocuk grubunda, kontrol grubuna göre belirgin düşük olarak saptandı (p<0.001). Obez çocuklarda KMD değeri kontrol grubundaki çocuklara göre yüksek olarak saptandı (p<0.001). Çalışma grubundaki obez kız çocukları ve obez erkek çocukları arasında serum leptin, osteokalsin, ve idrarda deoksipiridinolin/kreatinin oranı için istatiksel olarak fark saptanmadı (p>0.05) ancak KMD değeri obez kız çocuklarında erkek çocuklarına göre yüksek olarak saptandı (p<0.05). Çalışma grubuna alınan prepubertal ve pubertal obez çocuklar kendi içlerinde karşılaştırıldığında serum leptin ve osteokalsin düzeyi, KMD, idrar deoksipirinidolin/kreatinin oranı arasında istatistiksel olarak fark saptanmadı. Obez kız çocuklarının serum leptin ve osteokalsin düzeyleri ile KMD değerleri kontrol grubundaki kız çocuklarına göre istatistiksel olarak yüksek saptandı (hepsi için p<0.001). Obez erkek çocuklar kontrol grubundaki erkek çocuklar ile karşılaştırıldığında serum leptin (p<0.001) ve osteokalsin düzeyleri (p<0.001) ile KMD değerleri (p<0.05) yüksek idrar deoksipirinidolin/kreatinin oranı ise düşük olarak saptandı (p<0.001). Obez çocuklarda serum leptin konsantrasyonları ile serum osteokalsin konsantrasyonları ve KMD değerleri arasında pozitif korelasyon saptandı (p<0.05). Çalışmamızda eksojen obezitesi olan çocuklarda KMD ve serum osteoklasin düzeylerinin arttığı, osteoblastik aktivitedeki bu artışın artmış serum leptin leptin düzeyleri ile ilişkili olduğu düşünüldü. Leptinin kemik metabolizması üzerine santral ve periferik etkilerini değerlendirmek için daha geniş çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Complex interaction between leptin, obesity and bone metabolism has been recently described. Leptin have potential role on growth and bone formation and have an effect on osteoblastic and osteoclastic activity resulting increased bone mineral content. The aim of this study was to evaluate possible association between serum leptin levels with osteoblastic and osteoclastic activity indicators and bone mineral density (BMD). Forty-five children (27 girls and 18 boys) aged between 6 to 17 years old, diagnosed as exogen obesity at Department of Pediatrics, Eskisehir Osmangazi University Medical Faculty, was enrolled. Thirty-nine healthy children (17 girls, 22 boys= aged between 6 to 17 years old serve as a control group. Serum leptin levels, serum osteocalcin levels (as an osteoblastic activity indicator), urinary deoxypyrinidoline/creatinine ratio (as an osteoclastic activity indicator) have been performed in all children. BMD were evaluated with DEXA. Serum leptin and osteocalcin levels were significantly higher in obese children than the controls (p<0.001 for both). Urinary deoxypyrinidoline/creatinine ratio were significantly lower in obese children than the controls (p<0.001). Also BMD values was higher in obes children than the controls (p<0.001). Serum leptin and osteocalcin levels and urinary deoxypyrinidoline/creatinine ratio were similar between obese boys and girls (p>0.05) however BMD values were higher in obese girls than obese boys (p<0.05). Serum leptin and osteocalcin levels, BMD values and urinary deoxypyrinidoline/creatinine ratio were similar between prepubertal and pubertal obese children. Serum leptin, osteocalcin levels and BMD values were significantly higher in obese girls than the girls in the control group (p<0.001 for all). Serum leptin (p<0.001) and osteocalcin levels (p<0.001) and BMD values (p<0.05) were higher in obese boys than the controls while urinary deoxypyrinidoline/creatinine ratio were significantly lower in obese boys than the controls (p<0.001). In obese children group, serum leptin were positively correlated with serum osteocalcin levels and BMD values (p<0.05). As a conclusion, serum osteocalcin levels and BMD values were higher in obese children and the rising levels resulting the osteoblastic activity might be associated with an increased serum leptin levels. Further studies needed for evaluation the potential central or peripheral effects of leptin on bone metabolism.