Pediatrik endokrinolojiye başvuran obez çocuk ve adölesanlarda nonalkolik yağlı karaciğer hastalığı ve insülin resistansı ilişkisi

Abstract

Obez bireylerde insülin resistansı (IR) ile ilişkili olarak ortaya çıkan ve giderek büyüyen problemlerden biri de nonalkolik yağlı karaciğer hastalığıdır. Bu araştırmada pediatrik endokrinoloji polikliniğine başvuran ve ultrasonografi ile hepatosteatozis araştırılan, 4-18 yaşlarında olan 161 obez çocuk ve adölesanın (56 erkek, 105 kız) dosya kayıtları retrospektif olarak incelenerek hepatosteatozis sıklığı ve IR ile ilişkisi araştırıldı. Ultrasonografi ile hastaların % 40'ında hepatosteatozis saptandı. ALT tayini yapılan 134 hastanın %17.5'unda ALT ?40 U/L idi. Steatozis saptanan olguların % 35'inde ALT yüksek idi. Steatozisi olanlarda; olmayanlara göre istatiksel olarak vücut-kitle indeksi (VKİ), homeostasis model assessment for insülin resistansı (HOMA-IR), serum ALT, AST, insülin ve trigliserid düzeyleri daha yüksek iken HDL-C düzeyleri düşük bulundu. Steatozislilerde akantozis nigrikans (AN) sıklığı % 68 ve IR sıklığı % 57.4 iken steatozisi olmayanlarda sırasıyla % 37 ve % 42.6 olup anlamlı farklılık saptandı (sırasıyla, p=0.001 ve p<0.05). ALT düzeyleri yüksek olanlar ile olmayanlar arasında VKİ, HOMA-IR ve insulin düzeyleri, IR ve AN sıklıkları farklı değildi. Erkeklerin % 53.6'sında, kızların % 32.4'ünde steatozis saptandı (p<0.01). Prepubertal-pubertal çocuklar arasında yüksek ALT sıklığı farklı iken (p<0.05), steatozis sıklığı farklı değildi. Prepubertal kızlar ve erkekler arasında steatozis sıklığı farketmezken, pubertal erkeklerde steatozis sıklığı kızlardan daha yüksek idi (p<0.05). Pubertal çocuklarda HOMA-IR yüksek idi (p<0.05). AN'i olanlarda steatozis sıklığı AN'si olmayanlardan yüksek idi (p=0.001). IR'si olan ve olmayanlarda steatozis ve yüksek ALT sıklığı farklı değildi. Steatozisin derecesi ile insulin, ALT ve AST arasında pozitif korelasyon (sırasıyla, r=0.3, p<0.05, r=0.5, p<0.001 ve r=0.3, p<0.05) vardı. Lojistik regresyon analizinde steatozis varlığının cinsiyet, HDL-C ve VKİ ile ilişkili olduğu; ALT yüksekliğine ise sadece HDL-C'un etkili olduğu saptandı. Obez çocuk ve adölesanlarda steatozis ve artmış ALT düzeyleri sıklıkları oldukça yüksektir. IR, steatozis varlığına etki eden bir faktördür. Ancak steatozis için obezitenin derecesi, dislipidemi ve cinsiyet IR'den daha önemli faktörlerdir. Artmış ALT düzeyleri ise sadece dislipidemi ile ilişkilidir.

Nonalcoholic fatty liver is a growing problem related with insulin resistance (IR) in obesity. 161 Obese children and adolescents (age ranged 4-18 yrs., 56 boys and 105 girls) admitted to the Our Pediatric Endocrinology Department and investigated for hepatosteatosis by ultrasonography (USG) were included in this study and their medical records were analyzed retrospectively for prevalence of nonalcoholic fatty liver and its relation to IR. Hepatosteatosis was found in 40% patients by USG. ALT ?40 U/L was found in 17.5% of the 134 patients done serum ALT analysis and in 35% of the patients with steatosis. Patients with steatosis had statistically higher body-mass index (BMI), homeostasis model assessment for IR (HOMA-IR), serum ALT, AST, insulin and triglyceride levels and lower HDL-C levels than the patients without steatosis. Acantosis nigrikans (AN) ve IR prevalences were 68% and 57.4%, respectively in patients with steatosis and % 37 and % 42.6, respectively in the patients without steatosis (p=0.001 and p<0.05, respectively). Patients with elevated ALT levels had statistically higher BMI; HOMA-IR and insulin levels than the patients with normal ALT levels. IR and AN prevalences were not different between high and low ALT groups. Steatosis prevalences were 53.6 % in girls and 32.4 % in boys (p<0.01). The prevalence of elevated ALT was found in prepubertal children (p<0.05), but, the prevalences of steatosis were not different between prepubertal-pubertal children and prepubertal girls and boys. Pubertal boys had higher steatosis prevalence than pubertal girls (p<0.05). Pubertal children had higher HOMA-IR (p<0.05). The prevalence of steatosis was higher in children with AN (p=0.001). The prevalences of steatosis and elevated ALT levels were not different between children with and without IR. The severity of steatosis was correlated positively with insulin, ALT and AST (r=0.3, p<0.05, r=0.5, p<0.001, and r=0.3, p<0.05, respectively). In the logistic regression analysis, sex, BMI and HDL-C were determinants of steatosis and only HDL-C were related with elevated ALT levels. High prevalences of hepatosteatosis and elevated ALT levels are found in obese children and adolescents. IR is a factor related with steatosis. However, sex, the degree of obesity (BMI) and dyslipidemia are more important determinants of steatosis. Elevated ALT levels are related with only dyslipidemia.