Rusya Federasyonu`nda kayıt dışı ekonomi

Abstract

Kayıt dışı ekonomi olgusu tüm dönemlerde sözü edilen bir konu olmasına rağmen 1970'li yıllarda sosyal refah devleti anlayışının sorgulanması ile beraber daha sık tartışılmaya başlandı. Sosyal refah devleti anlayışının gerektirdiği politikaların finanse edilmesi için artan vergiler ve vergi benzeri kesintiler iktisadi bireyleri gelirlerini saklamaya ve ya az göstermeye sevk etmekteydi. Tüm dünyada bu eğilimler sürerken 1990'lı yılların başında Sovyetler Birliğinin çözülmesi ile beraber eskiden planlı ekonomiye sahip olan bir çok ülke, bu bağlamda Rusya piyasa ekonomisine doğru yol aldı. Geçiş döneminin ilk yıllarında Rusya Federasyonu'nda kamu işletmelerinin büyük bir bölümü özelleştirme politikaları sonucunda özel sektöre devredilmişti. Fakat özel sektörün faaliyetlerini koordine edecek ekonomik ve yasal düzenlemelerin, kurumsal yapıların hazır olmayışı, bir çok iktisadi faaliyetin denetimden uzak kalmasına ve kayıt dışı olarak gerçekleşmesine zemin hazırlamaktaydı. Özelleştirme sürecinde optimal olmayan politikaların seçilmesi sonucunda kamu mülkiyetinin baskı gruplarının eline geçmesi ülkenin ekonomik yapısını tahrip eden ve piyasa ekonomisinin gelişimini engelleyen örgütsel suç gruplarını meydana gelmesine ortam yaratmaktaydı. Eski devlet işletmelerinin kapatılması veya kısa sayılabilecek bir dönemde özel sektöre devredilmesi milyonlarca insanın işini kaybetmesine neden olmuştu ve bireyleri formel olmayan ilişkiler sisteminde iş aramaya mecbur kılmaktaydı Bu çalışmada yukarıda sözünü ettiğimiz unsurlar çerçevesinde Rusya Federasyonu'nda 1990-2000'li yıllar boyunca kayıt dışı ekonomi olgusu incelenmiştir. Kayıt dışı ekonominin diğer ülkelerden farklı olan, Rusya'ya özgü ortaya çıkış biçimleri açıklanmaya çalışılmış, geçiş döneminde yaşanan bir takım ekonomik ve toplumsal değişmelerin kayıt dışı ekonominin yükselmesine olan etkileri araştırılmıştır. Yaptığımız analiz sonucunda, Rusya Federasyonu'nda kayıt dışı ekonominin hızlı yükselişinin geçiş döneminde meydana gelen bir şok olduğu gösterilmeye çalışılmıştır. Bununla beraber 1998 yılı sonrası ekonomide meydana gelen genel iyileşme eğilimine bağlı olarak kayıt dışı ekonominin de azalmaya, diğer bir deyişle 'normal' oranlara doğru gerilemeye başladığı sonucuna varılmıştır. vıı

Despite the fact that shadow economy has been discussed in every period of time, the discussions about it became more widespread in the 1 970s, when the subject of social welfare state was began to question. To finance the required policy measures put forward by the concept of social welfare state, consequently, increasing taxes and similar cuts have been encouraging people to hide their revenues or to declare less than its real level. Whilst the world was the scene of this tendency, after the collapse of Soviet Union at the beginning of 1990's many planned economy, in this context Russia took the path to the market economy. In the first years of transition period, as a result of privatization policies most of the public enterprises of Russian Federation were handed over to private sector. However, the absence of economic and legal regulations, non-existence of institutional formations which coordinate the activities of private sector, has been facilitating the possibilities of business operations to be left away from inspection and to realize them in shadow economy. In the result of implementation of non-optimal privatization policies and transfer of public property to some groups created a ground for organized crime groups which has been destroying the economy of the country and hindering the development of market economy. The shutting down of former public enterprises, the transfer of these enterprises to private sector in the short time caused to loss of work opportunuties and forced people to look for a job under non - formal relations. In this study taking into consideration the above mentioned cases, we have analysed the shadow economy in Russia between 1990s and 2000s years. The shapes of shadow economy activities that differ from the other countries and are peculiar only to Russia has been discussed and the influences of some social and economic transformation movements over shadow economy has been evaluated in the context of transition process. By this analysis we have tried to explain that the fast rise of shadow economy in Russia has been caused by transitional shocks.Beside this, we have come into conclusion that accompanied by the general recovery tendency after 1998 year Russia's shadow economy has began to slow down, in other words began to return towards 'normal' levels. Vlll